Endometriozis hastalığı rahim içinde bulunması gereken dokunun yumurtalık tüpler ve karında bulunmasıyla ortaya çıkan genellikle adet döneminde ya da adet dönemi haricinde de karın ağrısıyla ve kısırlıklar seyreden ilerleyici bir hastalıktır. Endometriozis hastalığı oluşumuna dair birçok farklı teori bulunsa da neden oluştuğuna dair kesin bir veri elimizde yoktur. Bazı hastalarda neden daha ileri seviyede bazı hastalarda daha düşük seviyelerde görüldüğünü tıbbi olarak açıklamak zordur.
Endometriozis Nedir
Endometriozis rahim iç duvarının döşeyen endometrium denen tabakayı oluşturan salgı hücrelerinin ve döşeyici hücrelerin rahim dışına sıçramasıdır.
En çok görülen yerler karın zarı, yumurtalıklar, tüpler, rahim arkası ve karın bölgesidir.
Bağırsakların iç ve dış yüzeyinde de endometriozis görülebilir.
Yapılan çalışmalar vücudun her yerinde ciltte, deride yağlı dokuda, duyu organlarında bile endometriozis görülebildiği gösterilmiştir.
Endometriozis olan kadınlarda en çok rastlanan bulgu sürekli ya da ara ara oluşan kasık ağrısı ve gebe kalmada güçlük şikayetidir. Aynı zamanda bu hastalarda ilişki sırasında kasık bölgesinde yoğun ağrı da görülebilmektedir.
Endometrioma Nedir
Endometrioma yumurtalık dokusu içinde endometriozis denilen çikolata kıvamında oluşum içeren kistik yapıdır.
Çikolata kistlerinin dış kısmı yumurtalık dokusuyla sarılmış iç kısmında kalın bir zarlı bölge vardır bu zararlı bölgenin altında aynı erimiş çikolata kıvamında olan endometriuma kisti bulunur.
Endometrioma ultrason ile çok kolaylıkla ayırt edilebilir. Aynı zamanda bazı kanser türlerinde artış gösteren Ca 125 kan değerinde de hafif artış olması tipiktir.
Çikolata Kisti Neden Olur
Çikolata kistin neden olduğunu açıklayacak bazı görüşler ortaya atılmıştır.
Bunlardan en bilinenlerinden bir tanesi adet döneminde adet kanının vajinal yolla atıldığı gibi tüplerden karın içine de dökülmesi nedeniyle buradaki hücrelerin karın içinde yumurtalıklarda ve tüplerde endometriozis denen çikolata kisti oluşumlarına sebep olduğu düşüncesidir.
Bu düşünce doğru olabileceği gibi neden bütün kadınlarda çikolata kisti oluşturmadığı ve sadece bazı kişilerde hastalık göründüğünü açıklayamamaktadır
Bir diğer görüşe göre yumurtalıklarda tüplerde ve karın bölgesindeki hücrelerin neden olduğu bilinmeyen bir şekilde endometriozis hücrelerine dönüşmesi nedeniyle hastalığın görüldüğü düşüncesidir.
Bir diğer görüşte bazı toksik maddelerin daha sonradan karşılaşılan kimyasalların endometriozis hastalığına sebep olduğu ve hastalığın dış kaynaklarla ortaya çıktığıdır.
Bu görüşlerin hiçbiri hastalığı tamamen açıklamaya yetmemektedir.
Tıbbi olarak endometriozis neden bazı hastalarda görüldüğü ve bazılarında ağır seyrettiği hala tamamen aydınlatılamamıştır.
Çikolata Kisti Kimlerde Daha Sık Görülür
Yapılan çalışmalarda toplumda özellikle üreme çağındaki kadınlarda endometriozis görülme ihtimali yaklaşık olarak %10 civarındadır .
Ancak hiçbir belirti vermeyen kadınlarda da endometriozis görülebileceği için bu oran daha yüksek de olabilir.
Kasık ağrısı olan kadınlar araştırıldığında endometriozis görülme ihtimali %70 ler civarında iken kısırlık nedeniyle takip edilen hastalarin %50 sinde endometriozise rastlanmaktadır.
Endometriozis hastalığı incelendiğinde bazı durumlarda daha sıklıkla hastalığın ortaya çıktığı görülmektedir. Bu durum ortaya çıkaran risk faktörlerinden bazıları şunlardır:
- Hiç doğum yapmamış kadınlar
- Erken yaşta adet gören kız çocukları
- Uzun boylu kadınlar
- Vücut kitle indeksi düşük olan zayıf kadınlar
- Adet kanamaları kısa aralıklarla olanlar
- Çok yoğun adet kanaması olanlar
- Ailesinde endometriozis öyküsü olanlar
- Sarışın ve mavi gözlü kadınlar
- Trans yağ tüketen kişiler
Endometriozisten Korunmak İçin Neler Yapılabilir
Endometriozis risk faktörleri içinde değiştirilebilir ya da değiştirilemeyen yani doğumdan gelen risk faktörleri bulunduğu için genetik yatkınlığı olan kişilerde endometriozis görülmesi kaçınılmaz olabilir.
Aşağıdaki durumlar endometriozis riskini azaltma açısından önemlidir:
- Doğum kontrol hapı kullanmak
- Omega üç yağ asitleri içeren balık yağı kullanmak
- Trans yağlardan uzak durmak
- Çocuk sahibi olmak
- Emzirmek
Endometriozis Belirtileri Nelerdir
Çikolata kisti olan hastalar klasik olarak üreme çağında adet sırasında veya adet haricinde kasık ağrısı, ilişki sırasında ağrı veya şans eseri saptanan yumurtalıklardaki çikolata kisti ile belirti vermektedir.
Hastalığın yaygınlığına ve ilerlemesine bağlı olarak şikayetler de değişebilmektedir
- Kasık ağrısı
- Disparoni
- Bacak ağrısı
- Bel ağrısı
- Ağrılı dışkılama
- Kronik yorgunluk hissi
- Sık idrara çıkma
- İdrar sıkışıklığı hissiyati
- Kabızlık
- Kasıklarda dolgunluk
Çikolata Kist Ağrısı Nasıl Olur Nerelerde Ağrı Yapar
Çikolata kistinde ağrı özellikle karnın alt kısmında ve bazen yanlarda olabilmektedir.
Adet dönemi başlamadan ağrı oluşabileceği gibi, adet döneminin ilk 1-2 günü daha fazla şekilde hissedilebilir.
Bazı kadınlarda ağrı vajina ve sırta doğru da yayılmaktadır
Ara ara bacaklara doğru ya da kalçaya doğru vuran ağrı ve idrar yaparken ağrı şeklinde ortaya çıkabilir.
Endometriozis Ve Kısırlık Belirtisi
Endometriozis hastalığı tüpleri ve yumurtaları etkilemeye başladıysa kısırlık belirtisi ortaya çıkabilir.
Hastalığın doğasında, bulunduğu bölgede hasar oluşturma potansiyeli olduğu için yumurtalıkların fonksiyonunu ve rezervini azaltır. Tüplerde yapışıklık ve hareket kısıtlılığı meydana getirir, bu yüzden yumurtalıklarda oluşan yumurtanın tüplere doğru atılması bozulur aynı zamanda rahim duvarında da yerleşen endometriozis hastalığı rahimin yumuşamasını ve gebelik için hazırlanmasını bozduğundan dolayı gebelik oluştuğu dönemlerde de erken düşüklere sebep olabilmektedir.
Endometriozis hastalığında hastalık nedeniyle üretilen bazı kimyasallar yumurtaların kalitesini bozar ve döllenme olasılıklarını azaltır aynı zamanda tüplerin içerisinde yapışıklık yaparak tüpleri tıkayabilir.
Endometriozis Ve Adet Düzensizliği
Endometriozis hastalığı tüplerde ve yumurtalıklarda yerleştiği zaman yumurtalık fonksiyonlarını ve dolayısıyla yumurta hücresinin gelişmesine bağlı düzenli bir şekilde oluşturacağı hormonal dengeyi bozabilir.
Aynı zamanda endometriozis hastalığı yumurtalık rezervini de kötü etkilediği için adet düzensizliği, adet görememe, sık adet görme gibi bozukluklara yol açabilir
Endometriozis hastalığının doğasında sık adet gören ve aşırı artmış kanaması olan kadınlar risk altındadır, bu yüzden bu hastalarda adet düzensizliği önceden beri görülebilmektedir
Derin Endometriozis Belirtileri Nelerdir
Derin endometriozis özellikle endometriozis odaklarının bulunduğu bölgede yüzeyel olarak kalmayıp daha alttaki dokulara yayılması ve tedavisinin daha güç olması ile bilinmektedir.
Derin endometrioziste özellikle bağırsaklarda, rektum, idrar kesesi ve periton alanlarında nodül denilen tutulumlar ile karakterizedir.
Ağrılı adet görme, ağrılı idrar ve ağrılı dışkılama sık görülen bulgulardandır.
Derin endometriozis hastalığında özellikle ilişki sırasında ağrı tipiktir.
Teşhiste Hangi Testler Ve Görüntüleme Yöntemleri Kullanılır?
Endometriozis bulgularından şüphelenilen hastalarda yapılan değerlendirme sonucu bazı tetkikler yapılır ve bu tekniklere göre endometriozis olup olmadığı konusunda karar verilir
Tanı koymak için gereken testlerden bazıları şunlardır
- CA 125
Kandan bakılan ca-125 değeri genellikle endometriozis hastalarında artmış durumdadır. Ancak bu artış kanser hastalarında olduğu gibi çok yüksek seviyelerde değildir. Çok yüksek seviyelerde ca-125 artışına neden olan endometriozis hastalığında genellikle endometrioma kistinin patlayarak karın içine yayılması söz konusu olabilir.
- ULTRASONOGRAFI
Ultrasonografide değerlendirmesinde endometriozise bağlı bir takım değişiklikler görülebilir, özellikle yumurtalıklarda yerleşen endometriomalar ultrasonografi ile çok rahat bir şekilde ayırt edilebilir. Bunun dışında büyük endometriotik nodüller ya da rektal enema yardımıyla yapılan ultrason incelemesinde de endometriotik odaklar görülebilir.
- MANYETIK REZONANS GÖRÜNTÜLEME
Manyetik rezonans görüntüleme yönteminde endometriozis ve buna bağlı değişiklikler görülebilmektedir, rektovajinal bölgedeki ve idrar kesesindeki endometriozisi yapıları manyetik rezonans ile görüntülenebilir.
- LAPAROSKOPI
Endometriozis tanısında özellikle endometriozisin en sık yerleştiği karın içindeki dokullarda, karın zarında bağırsak üzerinde ve rahmin arkasında yumurtalarda yerleşmiş endometriozis odaklarını görmenin en değerli yollarından bir tanesi de laparoskopi yöntemidir
- REKTOSKOPI KOLONOSKOPI
Bağırsağın iç kısmında ve rektumda yerleşen endometriotik odakların incelenmesi ve gerekirse biyopsi yapılması bu yöntem ile mümkün olmaktadır.
- SİSTOSKOPİ
İdrar kesesinin iç kısmında yerleşen özellikle ağrılı idrar yapma ve kanlı idrar şikayetlerine neden olan endometriozis hastalığında endometriozis tanısı sistoskopi yardımıyla konabilir.
- BIYOPSI
Endometriozis tanısında kesin sonucu veren tanı testi endometriotik odaklardan alınan biyopsi yöntemidir. Bu biyopside hemosiderin yüklü makrofajlar görülmesi tanıda altın standarttır.
Endometriozis Tedavisi İstanbul
Endometriozis tedavisi İstanbul yöntemi ağrının ve kısırlığın yoğun olduğu bölgelerde bu tedaviyi son teknolojik yöntemlerle yapmayı prensip edinmiş ve hasta dostu bir tedavidir.
Endometriozis tedavisi İstanbul da Operatör Doktor Sertan Aksu yardımıyla bu şikayetlerinizden gerek medikal yani ilaç tedavisi ile gerekse cerrahi olarak yani ameliyatla kurtulmanız mümkün olabilmektedir. Tedavi ile ilgili detaylı bilgi alabilmek için
05464848640 numaralı telefondan randevu alabilirsiniz.
Endometriozis Ve İlaç Tedavisi
Endometriozis dokusunun içinde sonuç olarak rahim içi dokularında bulunan endometrium hücreleri ve salgı yapıları olduğu için bu hücrelerin çalışmalarının baskılanması salgı yapmalarının engellenmesi endometriozis tedavisinde kullanılacak ilaçları açısından bize yol göstermektedir.
Endometriozis Tedavisinde Sıklıkla Kullanılan İlaçlar:
- Doğum Kontrol Hapları
- Üreme Hormonlarını Baskılayan Ilaclar
- Gestrinon
- Dienogest
- Buserelin
- Leuprolid Asetat
- Goserelin
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar
- Aromataz İnhibitörleri
- Ulipristal
- Mifepriston
- Danazol
Tedavide kullanılan ilaçların hastaya göre seçilmesi gerekmektedir. Günümüzde en sık kullanılan ilaçlardan bir tanesi Dienogest İçeren ilaçlardır.
Bunun dışında doğum kontrol hapları da hem doğum kontrolü hem de endometriotik odakların baskılanmasına fayda sagladigi icin sıklıkla kullanılmaktadır.
Danazol gecmiste kullanilmis ancak yan etkileri nedeniyle gunumuzde artik kullanilmamaktadir.
Ulipristal adli ilac da hormon reseptörlerini kapatarak işlev görmektedir fakat ulkemizde endometriozis tedavisi için kullanilabilecek formu yoktur.
Endometriozis Hemoptizi Nedir?
Endometriozis genellikle kasık bölgesinde karnın iç kısmında bulunan ve genital sistemi etkileyen bir hastalıktır. Akciğerlerin bulunduğu bölgelerde endometriozis yerleşmesi sonucu torakal endometriozis denilen akciğeri tutan bulgular oluşur. Akciğerde yerleşmesi sonucu belirli aralıklarla balgamda kan ve öksürükle kanama gibi bulgular oluşmaktadır. Endometriozis hemoptizi yapabilir bazan akciğerde plevral zarda hasarlanma ve pnömotoraks denilen hastalıklara sebep olabilir.
Derin Endometriozis Nedir?
Derin infiltran endometriozis yani derin endometriozis, çikolata kistini oluşturan dokuların karın zarı bölgesinde daha derine 6 milimetre ve üzerindeki derinliğe yayılması olarak tanımlanır. Genellikle vajinal bölgenin arka tarafına rahimi sabitleyen sakrouterin bölgedeki ligament dediğimiz oluşumlara yayılır bu hastalarda özellikle ilişki sırasında ağrı olması tipidir .
Endometriozis Çeşitleri
- Yüzeyel endometriozis
Karın ve kasık bölgesini döşeyen periton yüzeylerinde 5 milimetreden daha az derine yayılarak gözlenen endometriozis hastalığı yüzeyel endometriozis olarak tanımlanır
Yumurtalıklarda endometriozis olması (çikolata kisti endometrioma)
Yumurtalık dokusunda içi çikolata kıvamında endometriozis sıvısıyla dolu kistler halinde bulunan lezyonlardır
- Derin endometriozis
Vajinal arka duvarda rahimi sabitleyen sakrouterin ligamentlerde derine yerleşmiş endometriotik odaklar bulunmasıdır
Çikolata Kisti ( Endometriozis ) Evreleri Nelerdir?
Çikolata kisti hastalığı cerrahi operasyon ile değerlendirilerek 4 evreye ayrılmıştır
Evre 1: Yapışıklık olmadan hafif endometriozis odakları olması
Evre 2: Çok sayıda endometriozis odağı bulunsa da yapışıklık ve 5 mm den daha derinde endometriozis bulunmaması
Evre 3: Çok sayıda hem yüzeyel hem de derin odakların ve yapışıklıkların bulunmaya başladığı evredir
Evre 4: Ağır derecede ciddi lezyonların, yapışıklıkların ve çikolata kistlerinin dahil olduğu evredir.
Endometriozis Ve Tüp Bebek Tedavisi
Çocuk sahibi olmakta zorlanan hastaların yarısından çoğunda endometriozise rastlanılmaktadır. 1 yıllık sağlıklı cinsel yaşam ve çocuk isteğine rağmen gebelik oluşmadı ise araştırma yapılarak kısırlık nedeni saptanmalıdır.
Endometriozis saptanan kadınlarda özellikle tüpler ve yumurtalıklar değerlendirilmelidir.
Tüplerinde problem olan hastalarda ve ileri evre endometriozis varlığında tüp bebek tedavisi yapılması gerekir. Endometrioziste tüp bebek tedavisi yapılırken öncesinde endometriozis odaklarını baskılamak için ek tedaviler vermek gerekebilir. Endometrioziste kural olmamakla birlikte uzun tüp bebek protokolleri kullanılması yaygın bir uygulamadır.
Endometrioma varlığında yumurtalıklarda var olan folikülleri görüntülemek zor olabilmektedir. Bu hastalarda AMH değerlerine bakmak gerekmektedir.
Endometriomaları tüp bebek tedavisinden önce çıkarmak her zaman önerilen bir uygulama değildir.
Endometriozis varlığında yumurtalık rezervi az olan ve ileri yaştaki hastalarda tüp bebek düşünmek için 6 aydan daha uzun süre beklememek gerekir.
Endometriomalar çok ağrı yapıyorsa ve çok büyükse veya kanser şüphesi varlığında çıkarılması önerilir. Onun dışında endometriomaları çıkarmanın yumurtalık rezervini azaltacağı akılda tutulmalıdır.
Yumurta toplama işlemi sırasında endometriomalar işleme engel olabilmektedir. işlem sırasında endometriomalara müdahale etmek gerekirse mutlaka ek antibiyotik kullanılması gerekir.
Endometriozis Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?
Endometriozis tedavisinde ilaç tedavisi ve ameliyat tedavisi kullanılmaktadır.
İlaçlar doğum kontrol hapları , dienogest, danazol, ağrı kesiciler, hormonlu spiral mirena, aromataz inhibitörleri, ulipristal, mifepriston gibi medikal tedavi seçenekleri vardır.
Ameliyat yöntemleri arasında açık ve kapalı laparoskopi operasyonları bulunmaktadır.
En İyi Yöntem Hangisi? Nasıl Karar Veriliyor?
En iyi tedavi yöntemi hastaya göre değişmektedir. Bazı hastalara ilaç tedavisi uygulanırken bazı hastalara ameliyat tedavisi uygulamak gerekebilmektedir. Kısırlık durumunda ise bazı hastalara ameliyat tedavisi önerirken bazılarına direkt tüp bebek uygulamaktayız.
Yoğun ağrı durumunda eğer ağrı ilaçlarla geçmiyor ise ameliyat yapılması mutlaka gerekmektedir.
Hangi Durumlarda Cerrahi Operasyon
Endometriozis hastalığında kesinlikle ameliyat önerilen hastalar şunlardır:
- İlaçla geçmeyen ağrı şikayetinde
- 6 cm ve üzerinde çikolata kistlerinde
- İdrar kesesine veya barsak lümenine sıçrama varsa
- Bağırsakta daralma yapıyorsa
- İlaç tedavisi kullanamayan hastalarda
- Kanser şüphesi olan hastalarda
- Çikolata kistinin aniden çatladığı ve karına yayıldığı hastalarda akut batın durumunda
Ağrı Tedavisi
Endometriozise bağlı ağrı tedavisinde diğer ağrı yapan nedenler ortadan kaldırıldıktan sonra öncelikle tedaviye ilaçlarla başlanır.
Ağrı tedavisinde ilk basamak genellikle ağrının olduğu dönemlerde basit ağrı kesiciler kullanmak şeklinde olur.
- İbuprofen
- Naproksen
- Ketoprofen
- Mefenamik asit
- Diklofenak
- Etodolak
- Piroksikam
İzlem Tedavisi
Endometriozis hastalığında izlem tedavisi yapılacak hastalar ağrısı ve ileri evre endometriozisi olmayan hastalardır.
İzlem tedavisi ile endometrioziste büyüme ve yayılım olup olmadığı değerlendirilir. İzlem genellikle 6 ay-1 yıl aralarla yapılır.
İzlem yapılırken ani büyüme, ani ağrı oluşması, ca125 değerlerinde artış olması durumunda ek görüntülemeler yapılır.
Endometriozis izleminde eğer hastada infertilite varsa izlem durdurulur ve azalmış yumurtalık rezervi durumunda kısırlık tedavisi başlanır.
Progesteron Tedavisi
Östrojenle birlikte olan kombine doğum kontrol ilaçlarını kullanamayan hastalardaki endometriozis tedavisinde progesteron ilaçlar da kullanılabilir. Endometriozis tedavisinde kullanılan progesteron tipleri:
- Tarlusal (Medroksiprogesteron asetat)
- Visanne (Dienogest)
- Noretindron asetat
Progesteronların endometriozis tedavisinde kullanılmasındaki avantajlar:
- Östrojenlere bağlı pıhtılaşma problemleri oluşturmazlar
- Sigara içenler de kullanabilir
- Migren hastalarında daha az yan etki yaparlar
- Gonadotropin analogları gibi kemik kaybına neden olmazlar
Progesteron ilaçların endometriozis tedavisinde kullanılmasının dezavantajları:
- Kolesterol düzeyini artırabilirler
- Düzensiz adet kanama ve ara kanama yaparlar
- Kilo artışı
- Depresyona yatkınlık
Menopoz Sonrasında Endometriozis Görülür Mü?
Menopoz sonrası endometriozis kendiliğinden gerilemektedir.
Menopoza bağlı olarak östrojen düzeyi düşmeye başladıktan sonra endometriozis odaklarında gerileme olur. Endometriozis tedavisinde kullanılan gonadotropin analoglarının da ana etkisi geçici menopoz oluşturmak üzerinedir. Doğal menopoz sonrası da hormon uyarısından mahrum kalacak odaklar geriler ve küçülürler.ü
Menopoz sonrası sıcak basması ve kemik erimesi için hormon tedavisi alan hastalarda endometriozis odaklarında tekrardan alevlenme olabilir.
Kilo İle Çikolata Kisti Arasında İlgi Varmı?
Kilosu az olan hastalarda endometriozis hastalığı görülme sıklığı artmıştır.
Yeşil sebze ve meyvelerin çok tüketilmesi endometriozis riskini azaltmaktadır.
Çok fazla kırmızı et ve biftek tüketilmesi endometriozis hastalığı için olumsuz etki yapmaktadır.
Çikolata Kisti ( Endometriozis ) Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Çikolata kisti ameliyatı açık yöntemle ya da laparoskopi ile yapılabilir.
Günümüzde laparoskopi yöntemi çikolata kisti ameliyatında daha sık kullanılır.
Laparoskopi işlemi ile göbek deliğinden 1 cm kesi ile girilerek karın içinde kamera ile endometriozis olan bölgeler net bir şekilde görülür. Yumurtalık içinde bulunan odaklar çıkarılır. Periton yüzeyinde ve bağırsaklarda bulunan endometriozis yapıları temizlenir.
Çikolata kisti hastalığında özellikle vajina arka duvarı, rahimin bağırsaklarla en çok ilişkide bulunduğu douglas boşluğundaki tutulum çok yoğun ağrı yaptığı için bu bölge temizlenmelidir.
Bazı deneyimi az merkezlerde bu bölgedeki oluşumlar temizlenmediği zaman ağrı şikayetinin yoğun bir şekilde devam ettiği ve hastalığın daha sıklıkla tekrar ettiği görülmektedir.
Çikolata kisti yumurtalıktan çıkarılacağı zaman yumurtalık korteksinde ve yumurtalığı besleyen damarlarda hasar oluşturulması yumurtalık rezervini azaltır bu hastalarda kısırlık ve erken menopoz görülebilir.
Çikolata kisti yumurtalıktan çıkarılırken kanamaya ve hasara çok dikkat edilmelidir. Yumurtalıklar yapıştığı bölgeden mobilize edilmelidir. Tüplerin bağlantısı, tutulumu, kontrol edilmelidir.
Tüplerde şişme hidrosalpenks varsa tüplerin çıkarılması veya rahimle bağlantısınin kesilmesi önemlidir.
Ameliyat Yöntemleri
- Laparoskopik Endometriozis Ameliyatı:
Laparoskopi yöntemiyle görülen tüm endometrial odaklar çıkarılır. Yumurtalıklarda ve karın iç bölgesindeki endometriozis görüntülerinin hepsi eksize edilir.
Endometriozisin yayıldığı idrar yolları ve damar komşulukları serbestleştirilir.
Yumurtalıklar yapıştığı yerden dikkatlice kaldırılır ve yumurtalıklardaki çikolata kistleri kapsülü ile beraber uzaklaştırılır. Yumurtalık korteksindeki kanamalar baskı veya dikiş ile kontrol edilir. Koter ile elektrik ya da lazer ile yakma yerine bu bölgelere kanama durdurucu uygulanması yumurtalık rezervi açısından daha olumlu sonuçlar vermektedir.
- LUNA Operasyonu:
Luna yani laparoskopik olarak uterus sinirinin uzaklaştırılması işlemi endometriozise bağlı ağrı tedavisinde yapılan ve hastaların hayat kalitesini artıran bir yöntemdir.
- Presakral Nörektomi:
Özellikle sinir tutulumu olan endometriozis olgularında sakral bölgeden çıkan ve pelvik bölgeyi tutan sinirlerin cerrahi olarak çıkarılması ve endometriozis ağrısının ortadan kaldırıldığı ameliyattır.
Ameliyatın Riskleri
Endometriozis ameliyatı deneyimli kişiler tarafından yapılmalıdır. Endometriozis ameliyatında normal pelvis ve batın anatomisi bozulmuştur ve organ hasarı görülebilir.
Endometriozis operasyonuna bağlı riskler:
- Büyük damar yaralanması
- CO2 embolisi
- Erken menopoz
- Bağırsak yaralanması
- İdrar kesesi ve üreter yaralanması
- Kanama
- Enfeksiyon
Her Çikolata Kisti Alınmalı Mı?
Çikolata kisti saptanan bütün hastalarda ameliyat önerilmez.
Çikolata kistlerinin varlığı ultrason ile kolayca tespit edilebilir ve takibi de ultrason ve jinekolojik muayene ile yapılabilir.
Çikolata kistlerinin çıkarılması ve ameliyat önerilen hastalar şunlardır:
- 6 cm den büyük kistler
- Ca 125 seviyesi çok artmış vakalar
- İlaçla ağrısı geçmeyen hastalar
- Kanser riski olan hastalar
- Bağırsak yayılımı olanlar
- İdrar yollarına yayılım olan hastalar
Kimlere Ameliyat Tedavisi Önerilir?
Ameliyat tedavisinin çikolata kisti hastalığında önerildiği durumlar şunlardır:
- 6 cm den büyük kistler
- Ca 125 seviyesi çok artmış vakalar
- İlaçla ağrısı geçmeyen hastalar
- Kanser riski olan hastalar
- Bağırsak yayılımı olanlar
- İdrar yollarına yayılım olan hastalar
- Yumurtalıklarında ani dönme torsiyon durumu
- Çikolata kistinin patlayarak yayılması
Ca 125 Testinin Tedavideki Yeri
Ca 125 seviyeleri karın içinde gerçekleşen karın iç zarını etkileyen olaylarda yükselebilir.
Basit bir yumurtalık kistinde yükselebileceği gibi kanser hastalarında ya da endometrioziste de yükselebilir.
Ca 125 yüksekliğinin olmaması endometriozis olmadığı anlamına gelmeyeceği gibi Çikolata kistinin patladığı durumlarda ca125 seviyeleri kanser hastalarından bile daha yüksek seviyelere çıkabilmektedir.
Genellikle çikolata kisti olduğu durumlarda ca125 seviyeleri 30-100 ünite/ml civarındadır.
Ca125 seviyeleri aşağıdaki durumlarda da yükselebilir
- Adet dönemi
- Miyom
- Rahim, yumurta, tüp kanseri
- Adenomiyozis
- Basit Kist
- Gebelik
- OHSS
Evde Bitkisel Tedavi Mümkün Mü?
Endometriozis tedavisinde evde hazırlanan veya aktarlardan alınarak kullanılan bitkisel doğal tedaviler bulunmaktadır.
Endometrioziste bitkilerde bulunan organik maddelerin ve faydalı bileşiklerin hastalığın tedavisinde kullanıldığı bilinmektedir.
Endometriozis ve çikolata kisti için kullanılan bitkisel tedaviler:
- Soğan kürü
- Aslan pençesi
- Zencefil
- Papatya
- Zerdeçal
- İncir kürü
- Çörek otu kürü
Biz endometriozis tedavisinde kullanılan bitkisel tedavilerin hastaya zararı olmayacaksa kullanımında bir mani görmemekteyiz ancak mutlaka bir doktor gözetiminde kullanılmasını önermekteyiz.
Bekarlarda Çikolata Kisti Görülebilir Mi?
Çikolata kisti genç kızlarda, henüz adet görmemiş çocuklarda ve hiç evlenmemiş kişilerde bile görülebilmektedir. Hastalığın bekar ya da evli olmayla bir ilişkisi yoktur.
Bekar kişilerde çikolata kisti takibi karından ultrasonografi, MR ve ca125 gibi yöntemlerle takip edilebilir.
Endometrioma Nasıl Küçülür?
Endometrioma genellikle kendiliğinden küçülmez. Menopoz döneminde ya da menopoz etkisi yaratan ilaçların etkisiyle küçülme görülebilir. Doğum kontrol ilaçları ya da Visanne gibi progesteron ilaçlarında küçülme olmasa da hastalığın ilerlemesi durdurulabilir. Çikolata kistlerinde bazen zarın çatlaması ve kistin sızdırması sonrası küçülme olmaktadır.
Endometriozis Kansere Dönüşür Mü?
Endometrizosi hastalığının kanser riskini artırdığına dair bulgularda netlik bulunmamaktadır.
Endometriozisin yumurtalık yüzeyinden ortaya çıkan kanser türlerini artırabileceği yönünde çalışmalar vardır.
Yapılan çalışmalarda sadece karın zarında yerleşen ve overlerde bulunmayan endometrioziste kanser riski artışı saptanamamıştır.
Endometriozis odakların çıkarılması yumurtalık kanseri riskini ortadan kaldırmaz
Doğum kontrol hapı kullanımı endometriozis hastalarında yumurtalık kanseri riskini azaltmaktadır.
Çikolata Kisti Tedavisi Nasıl Yapılır?
Endometriozis tedavisinde ilaç tedavisi ve ameliyat tedavisi kullanılmaktadır.
İlaçlar doğum kontrol hapları , dienogest, danazol, ağrı kesiciler, hormonlu spiral mirena, aromataz inhibitörleri, ulipristal, mifepriston gibi medikal tedavi seçenekleri vardır.
Ameliyat yöntemleri arasında açık ve kapalı laparoskopi operasyonları bulunmaktadır.
Çikolata Kistinin Zararları Var Mıdır?
Çikolata kistleri yumurtalık rezervini azaltır. Doğurganlık fonksiyonlarını bozar ve genital bölgenin anatomisini kötü etkiler
Çikolata kistleri ilerleyen dönemlerde bazı yumurtalık kanseri türlerinde risk artışı yapmaktadır.
Ayrıca oluşturduğu oksidatif stres nedeniyle Kalp damar hastalıkları ve kalp krizi riskini de artırmaktadır.
Ameliyat Sonrası
Çikolata kisti ameliyatı çoğunlukla laparoskopi yöntemiyle yapılmaktadır.
Laparoskopi ameliyatı sonrasında büyük kesikler olmadığı için genellikle 1 gün hastanede kalma yeterli olur.
İlk hafta yoğun iş temposu ve egzersiz önerilmez.
1 hafta denize girilmesi önerilmez
Hafif mideyi yormayan yiyecekler tavsiye edilir
Cinsellik ilk 1 hafta sonra normale dönebilmektedir.
Ameliyat sonrasında hastalığı baskılamak için hormon baskılayıcı tedavi önerilebilmektedir.
Ameliyat sonrası erken dönemde sakıncası yoksa gebe kalma oranları artmıştır gebelik düşünülebilir.
Çikolata Kisti Ağrısı Nasıl Olur?
Çikolata kistinde ağrı özellikle karnın alt kısmında ve bazen yanlarda olabilmektedir.
Adet dönemi başlamadan ağrı oluşabileceği gibi, adet döneminin ilk 1-2 günü daha fazla şekilde hissedilebilir.
Bazı kadınlarda ağrı vajina ve sırta doğru da yayılmaktadır
Ara ara bacaklara doğru ya da kalçaya doğru vuran ağrı ve idrar yaparken ağrı şeklinde ortaya çıkabilir.
Çikolata Kisti Adet Düzensizliği Yapar Mı?
Endometriozis hastalığı tüplerde ve yumurtalıklarda yerleştiği zaman yumurtalık fonksiyonlarını ve dolayısıyla yumurta hücresinin gelişmesine bağlı düzenli bir şekilde oluşturacağı hormonal dengeyi bozabilir.
Aynı zamanda endometriozis hastalığı yumurtalık rezervini de kötü etkilediği için adet düzensizliği, adet görememe, sık adet görme gibi bozukluklara yol açabilir
Endometriozis hastalığının doğasında sık adet gören ve aşırı artmış kanaması olan kadınlar risk altındadır, bu yüzden bu hastalarda adet düzensizliği önceden beri görülebilmektedir
Endometriozis Hastalığı Olan Her Kadının Çikolata Kisti Var Mıdır?
Endometriozis hastalığında cikolata kisti bulunmasi hastalığın ileri evrelerinde yani evre 4 hastalarda görülmektedir. Diğer endometriozis hastalarında evre 1-2-3 olan endometrioziste çikolata kisti bulunmamaktadır.
Çikolata kistleri tek taraflı olabileceği gibi bazı hastalarda 2 yumurtalıkta da çikolata kisti bulunabilmektedir. Ayrıca yumurtalıklardaki çikolata kistleri rahim arkasında birbiriyle yapışarak kissing ovary denen yapı oluşturabilirler.
Endometrial İmplantlar En Sık Olarak Nerede Bulunur?
Endometrial implantlar en siklikla yumurtalık ve periton denilen karın zarı üzerinde bulunur. Burada saptanan implantlar zaman geçtikçe büyür ve yayılırlar. Daha sonra tüplere ve rahim arkasina sonra da bağırsak üzeri ve idrar torbasina yayılırlar.
Endometriozis Hastası Gebe Kalabilir Mi?
Endometriozis hastalari gebe kalabilir.
Endometriozis hastalığında gebe kalma oranlarında düşme olmaktadir. Hastalık tespit edildiğinde ilerlemesini baskilamak icin kontrol ve tedaviler duzenlenir. Gebe kalma plani ilerleyen donemlere ertelendiyse dogum kontrol ilaclari ya da visanne gibi ilaçlar kullanılarak hastalığın ilerlemesi engellenir.
Çocuk sahibi olmak için plan yapılacaksa çiftlere haftada iki kez cinsel birliktelik önermekteyiz, eğer bu şekilde altı ay içinde gebelik oluşmazsa tüplere bakılması için rahim filmi çekilmesi öneriyoruz aynı zamanda erkek için yapılan sperm testi ve yumurtalık rezervi gösteren amh testi de endometriozis hastalıklarında erkenden yapılmalıdır.
Testlerinde problem çıkan hastalarda tedaviye hemen başlanır.
İlaç tedavisi ve yumurtlama takibi ile gebelik oluşmadıysa, aşılama tedavisine geçilir. iki kez aşılama tedavisinden sonra yine gebelik oluşmadıysa tüp bebek tedavisi yapılması uygundur
Rektumda Endometriozis Bulunur Mu?
Rektumda endometriozis bulunabilir. Rahmin arka bolumunde, yumurtalıklar rahime ve rektuma yapisabilir ve bu durumda endometriozis rektumun dış yüzeyine ve ileri evrede rektum içine yayılabilir. Rektum duvarinda kalinlasma ve skleroz denilen durum gerçekleşirse bagirsak tikanikligi ve rektumda kanama gerceklesebilir. Rektuma yayılmış endometriozis hastalığı mutlaka ameliyat edilir o bolgedeki nodul cikarilir ve hatta gerekirse o bolgedeki bağırsak segmenti cikarilabilir.
Çikolata Kist Patlaması Nedir? Nasıl Anlaşılır?
Çikolata kistleri genellikle yumurtalıklarda kalın bir zar ile kaplı şekilde bulunur ve patlamaları çok fazla beklenmez.
Ancak kistin zarının bazen inceldigi bölgeler olabilmektedir. Bu durumda çikolata kisti yakınında yumurtlama olduğunda kist içine kanama ve kistin boyutunun aniden artması ve yoğun ağrıyla birlikte kistin zarının çatlayarak kist içeriğindeki yoğun sıvının karın bölgesine, kasiklara ,bağırsak üzerine yayılması gerçekleşebilir. Kistin karin icine yayildigi durumlarda Ca 125 değerleri cok artabilir. Kist patladığında hastada genellikle yoğun agri gorulur ve akut batin denilen durum gerceklesir.
Yumurtalık Kistleri Bacakta Ve Sırtta Ağrı Yapar Mı?
Çikolata kisti hastalığı rahim ve yumurtalıkları yerleştiği gibi o bölgeden geçen ve yakın seyreden damarlara ve sinirlere de yayılabilir. Çikolata kistinin yerleştiği bölgelerde bacağın üst bölgesini ilgilendiren, kalça bölgesinin ağrı ve duyu hissini besleyen sinirler çok yakındır Çikolata kisti ilerleyici ve bulunduğu bölgeyi harap edici bir hastalık olduğu için bu sinirlere yayılması durumunda kalçada sırtta bacak bölgesinde ağrılar, hissizlikler, karıncalanmalar görülebilir.
Kendiliğinden Düzelir Mi?
Endometriozis kendiliğinden düzelmez. Üretkenlik çağında sadece gebelik döneminde ve ilaç tedavisi altındayken ilerlemesi durabilmektedir. Menopoz durumunda endometriotik odaklar geriler ve çikolata kistleri geriler.
Ameliyatta Yumurtalıklarım Zarar Görür Mü?
Çikolata kisti ameliyatı bu konuda uzman ve deneyimli kişiler tarafından yapılmalıdır. Ameliyat özellikle ileri evre çikolata kisti hastalığı durumunda deneyimli kişiler tarafından yapılmadığında yumurtalık fonksiyonları zarar görebilir.
Çikolata kistİ ameliyatı sonrasında çok fazla yumurtalık dokusu çıkarıldığında veya yumurtalık dokusunda çok fazla koterizasyon denen kanama durdurucu işlem yapıldığında hastalarda yumurtalık rezervi maalesef azalmaktadır. Hatta bu operasyon sırasında yumurtalık kapasiteleri tamamen biten ve erken menopoz olan hastalar çalışmalarda gösterilmiştir.
Biz operasyonlarımız sırasında her zaman minimal invaziv dediğimiz hastanın yararına olan uygulamaları tercih etmekteyiz. Çikolata kisti nedeniyle opere ettiğimiz hastalar eğer gebelik arzuluyorlar ise onlara yumurtalık kapasitesini azaltmayan mümkünse en az zarar verecek işlemleri tercih etmekteyiz.
Çikolata Kisti Tedavisi Gebelik Şansını Artırır Mı?
Çikolata kisti operasyonundan sonra gebelik şansı özellikle erken evredeki hastalarda ameliyat endikasyonu varsa ve ameliyat yapıldıysa artmaktadır.
Erken evrede hastalığın yakalanmasına dair şikayetler çok müphem olduğu için genellikle bu grup hastalarda ameliyat oranı çok fazla değildir.
İleri evrede endometriozis olan daha çok ultrasonda çikolata kistinin yumurtalıklarda görüldüğü hastalar geç evre hastalardır. Bu hastalarda ameliyat yapılması gebelik oluşma şansını maalesef arttırmamaktadır.
Ancak çikolata kistine bağlı tüplerde tıkanma ve sıvı birikimi olan hastalarda özellikle tüp bebek öncesi tüplere müdahale yapılmalıdır. Çünkü bu hastalarda tüplerde biriken ve embriyoyu olumsuz etkileyen sıvının rahim içine dökülmesi ve embriyo gelişimi ve tutunmasının engellemesi önlenmelidir
Ameliyat Sonrası Amh Değerlerinde Değişim Olur Mu?
Çikolata kist ameliyatında AMH değerlerinde değişme olabilir
Çikolata kisti doğası gereği yumurtalıklarda yerleşme eğilimindedir.
Yumurtalıkta yerleşen ve o bölgede iltihabî reaksiyon oluşturan hastalık nedeniyle bu hastalarda çikolata kistinin varlığı AMH değerlerini düşürmektedir. Çikolata kistinin kendisi yumurtalık rezervi açısından riskli durumlar oluşturabilir.
Çikolata kisti zorunlu olmadıkça, ameliyat endikasyonu yok ise çıkarılmamalıdır.
Eğer ameliyat edilmesi zorunlu ise çikolata kistinin tamamı yumurtalıklardan kapsülü ile beraber eksize edilmelidir. Yapılan çalışmalarda kapsül eksizyonu gerçekleştirildiğinde tekrarlama riski daha az olmaktadır.
Ameliyat sonrası AMH değerlerinde düşüş görülür. Ameliyat sırasında yumurtalık korteksi denilen daha çok yumurtaların bulunduğu bölgeye çok fazla dokunulmamalıdır.
Gereksiz yere aşırı bir şekilde ameliyat sahası koterize edilmemelidir. Yumurtalık dokusu ne kadar az çıkarılırsa AMH değerlerinde düşme o kadar az olacaktır. Ama unutulmamalıdır ki bütün çikolata kist operasyonlarından sonra çikolata kisti çıkarıldıysa AMH düşmesi kaçınılmazdır.
Endometriozis Tedavi Sonrası Tekrarlar Mı?
Endometriozis hastalığı yaygınlığına ve ağırlığına bağlı olarak tekrarlama eğilimindedir Medikal tedavi de endometriozis hastalığının tam olarak ortadan kaldırılması mümkün değildir. Medikal tedavi ile hastalığın ilerlemesi durdurulabilir odakların aktif olarak büyümesi ve iltihabi durum oluşturmasının önüne geçilebilir.
Cerrahi olarak yani ameliyat ile endometriozis hastalığına bağlı tüm odakları ortadan kaldırılsa bile hastalık yaklaşık olarak yüzde 15-20 oranında tekrarlama eğiliminde olmaktadır.
Ameliyat Mı Yoksa Tüp Bebek Tedavisi Mi?
Endometriozis hastalığının boyutuna bağlı olarak ameliyat tedavisi önerdiğimiz hastalar genellikle çok büyük çikolata kisti olan hastalardır.
İlaç tedavisine rağmen ağrının geçmediği hastalar ve endometriozis hastalığının ileri boyutta bağırsakları, idrar kesesine yayıldığı hastalar da ameliyat edilmelidir.
Endometriozis varlığında kadında bir yılı aşkın süredir gebelik oluşmuyorsa tüpler tıkalı ise erkeğe ait sperm örneğinde problem varsa ve kadının yaşı 35 yaştan daha fazla ise bu kişilerde ameliyat yerine öncelikle tüp bebek tedavisi düşünülmektedir.
Endometriozis Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Endometriozis tedavi edilmezse ilerleyici bir hastalık olduğu bilinmektedir. Endometriozis hastalığının ilerlemesi daha sonraki yıllarda ileri derecede kısırlık oluşmasına çok yoğun ağrıların ortaya çıkmasına ve geri döndürülemez kayıplara neden olabilir.
Endometriozis hastalığı nedeniyle yumurtalık, tüpler, rahim, bağırsak ve idrar yolları gibi bölgelerde hastalık ilerler ve bu organlara bağlı fonksiyon azalması ve hatta fonksiyon kaybı görülebilir.
Hangi Doktora Gitmek Lazım ?
Çikolata kisti endometriozis hastalığında gitmeniz gereken ilk doktor mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanı olmalıdır. Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından çikolata kist hastalığının nedenleri, tedavisi, yaygınlığı ve ameliyatı rahatlıkla yapılabilir. Bundan sonra çikolata kisti hastalığının yaygınlık derecesine göre kadın hastalıkları ve
doğum uzmanı tarafından gerekirse genel cerrahi ve üroloji uzmanı gibi bölümlere sevk edilebilirsiniz
Çikolata Kisti Gaz Yapar Mı?
Çikolata kisti hastalığı doğası gereği bulunduğu bölgede yayılma eğilimindedir. Çikolata kisti hastalığının rahimde, yumurtalıklarda bulunduğu düşünüldüğünde hemen komşu bölgedeki bağırsakların üzerinde çevresinde veya içinde olması da olasıdır. Bağırsakların üzerinde çikolata kisti hastalığı olması bağırsak fonksiyonlarını etkilemektedir. Bağırsaklarda gaz yapma ihtimali vardır, hatta ileri evre çikolata kisti hastalığında bağırsaklarda tıkanıklık ve bazen de bu nedenle bağırsak ameliyatları hatta kolostomi yapılması gerekmektedir.
Çikolata Kisti Varken Hamile Kalmak Tehlikeli Mi?
Çikolata kisti varken endometriozis hastalığı ileri boyutta olduğundan dolayı kendiliğinden hamile kalmak zor olmaktadır. Kist varken hamile kalanların bazılarında tüplerde yapışıklık olması durumunda dış gebelik ihtimali söz konusu olabilir.
Çikolata kisti varken intrauterin yani rahim içinde gebelik yaşayan hastalarda bütün gebelik boyunca çikolata kisti de takip edilir genellikle böyle hastalar bir miktar ağrıların olması dışında normal bir gebelik geçirirler.
Adenomyozis Nedir?
Adenomyosis endometriuma ait yapıların rahmin düz kas tabakası içinde bulunmasına denmektedir
Rahmin düz kas yapısında kalinlasmaya rahmin büyümesine duvarlarinin şeklinin bozulmasına sertleşmesine neden olmaktadir.
Diffüz adenomyozis: Tüm rahim duvarlarını genişleten sertleştiren formudur.
Fokal adenomyozis: Miyoma benzeyen bir bölgede yerleşen formudur. Miyom gibi düzgün sınırlı degildir.
Çikolata Kisti Ameliyatı Sonrası Cinsellik
Çikolata kisti ameliyati sonrasinda cinsellik fonksiyonlarinda bir zedelenme olmaz. Operasyon sonrasi dönemde ilk 1 hafta cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Daha sonrasındaki zamanlarda yara iyileşmesine bagli olarak agrili iliski ve zorlanma olabilir.
Endometriozis Cerrahisi Merkezi’nde Mi Ameliyat Yapılır?
Endometriozis cerrahisi merkezleri bu konuyla sürekli ilgilenen cerrahların ve multidisipliner yaklaşımla hareket eden genel cerrahi, ürolog, tup bebek uzmani, kadin dogum uzmani ve ameliyat ekibinden olusur. Boyle merkezlerde zor endometriozis vakalarinin planlanması ve yönetilmesi daha doğru ve kapsamli olmaktadir. Tam donanımlı ve bu konuda deneyimli cerrahlarin bulundugu merkezlerin hepsinde ameliyat yapilabilmektedir.
Endometriozis Ultrasonda Görülür Mü?
Endometrioziste bağırsak yapışıklıklarının bir kismi ve buyuk nodüllere bağlı lezyonlar ayrica yumurtaliklarda yerlesen endometriomalar ultrason ile görebilirken bir cok lezyon sadece laparoskopi ameliyatı sırasında saptanmaktadır.