Anne Sütü Hakkında Herşey
Her canlının yavrusuna verdiği mucizevi besindir anne sütü. Anne sütü anne adayının vücudunda hamileliğin daha ilk haftalarından itibaren üretilmesi için hazırlıklara başlanmıştır. Anne sütü nasıl oluşur, anne sütü nasıl arttırılır, anne sütü sağılırken nelere dikkat edilir, anne sütü ve ilaç kullanımı ile ilgili merak ettiğiniz tüm detaylar için; tüp bebek tedavisi doktoru Op.Dr. Sertan AKSU’nun hazırladığı yazıyı okumanızı öneriyoruz…
Anne Sütü Nasıl Oluşur?
Gebeliğin oluştuğu ilk haftadan itibaren anne adayının vücudu doğum için en elverişli ortamın hazırlanması için çalışmaya başlar. Bu çalışmalardan biri de anne sütünün salgılanması için yapılan hazırlıklardır. Anne sütünün oluşması için öncelikli olarak meme fiziki olarak büyür. Hacim olarak büyüyen meme içinde kan artışı olur. Meme ucu bu aşamada koyu renk almaya başlar. Çok minik de olsa koku bezleri oluşmaya başlar. Meme içinde süt salgılanmasında birincil görevli yapı olan alveol bulunur.
Alveol hücresinin yanında da kasılıp sütün kanallarda ilerlemesini sağlayacak olan kas lifleri bulunur. Bunun dışında kalan memenin büyüklüğünü oluşturan kas ve yağ dokusu sadece memeye şeklini veren yapılardır. Süt bezleri sayısı tüm memelerde aşağı yukarı aynı sayıda bulunur. Bu nedenle memenin büyük olması sütün çok olacağı, memenin küçük olması da sütün az olacağı anlamına gelmez. Meme ucunun uyarılması hipofiz bezi sayesinde olur.
Süt üretimini sağlayan prolaktin hormonu ve süt bezlerini kasarak sütün kanal boyunca ilerlemesini sağlayan oksitosin hormonu hipofiz bezi tarafından salgılanır. Böylece meme ucunda uyarılma gerçekleşir. Süt kanallarının genişleyen bölümünde süt havuzları bulunur. Bu havuzlarda bulunan süt meme başından bebeğe gelir. Süt salgılama hormonu olan prolaktin daha çok gece çalışır. Bu nedenle gece emzirmelerini sık sık yapan anne adayının süt üretimi daha da artmaktadır.
Anne Sütü Nasıl Arttırılır?
Anne sütünün kesilmesi ya da azalması hiç istenen bir durum değildir. Öyle ki anneler biricik yavrularının en iyi şekilde beslenmesi için anne sütünü arttırıcı bir çok yöntem denemektedirler. Peki anne sütü nasıl arttırılır, anne sütünü çoğaltmak için neler yapılmalıdır? Gelin hep birlikte inceleyelim;
- Öncelikle annenin çevresindeki her kişi anne adayına psikolojik olarak destek olmak zorundadır. Anne adayının ilk etapta sütünün gelmesi ile ilgili sıkıntılar yaşasa bile olumlu ve destekleyici tutum içinde olunmalıdır.
- Doğum sonrası emzirme sıklığı anne sütünün çoğalması için çok önemli bir konudur. Yeni doğan bebeğin günde en az 2 – 3 saatte bir olacak şekilde emzirilmesi gerekmektedir. İlk günler aksaklık yaşansa bile anne bebeğini emzirmeyi ihmal etmemelidir.
- Anne sütünün artırımın sağlayan diğer bir yöntem ise emzirmek için memenin dolmasını beklemektir. Memenin dolması beklenmeden bebek 2 saatte bir emzirilmelidir. Memenin çok dolu olması bebeğin emme konforunu da etkileyeceği için çok dolmadan emzirmek gerekmektedir.
- Memeden süt gelmeyinceye kadar emzirilmesi anne sütünü artıran bir diğer tavsiyelerdendir. Bir meme tamamen bitince bebeğinize diğer memeyi emzirebilirsiniz.
- Emzirme sırasında bebeğin elleri ile anne memesine temas etmesine izin verin. Emzirme bebek ile anne arasındaki bağları kuran ve güçlendiren bir ritüeldir, terapidir. Bu özel anda sadece kendinize ve bebeğinize odaklanın.
Anne Sütü Nasıl Sağılır?
Anne sütünün sağılması özellikle çalışan anneler tarafından yaygın bir şekilde tercih edilen bir yöntemdir. Anne sütü elle, elektrikli pompa ya da el pompası ile sağılabilir. Anne sütünün sağılması için gerekli şartların hazırlanmış olması sağma işleminin başarılı bir şekilde sonuçlanması açısından önemlidir. Anne sütünün sağılması için şunlara dikkat edilmelidir;
- Mümkün olduğunca sağma işlemi sırasında sessiz ve sakin bir ortamda yalnız olun. Hatta yanınızda bebeğinizin resmi olması uyarılma açısından tavsiye edilir.
- Zaman kısıtlamanız olmasın. Anne sütünü stres altında sağmaya çalışmak olumsuz sonuçlar almanızı sağlayabilir. Bu yüzden rahat bir koltuğa oturun, rahatlayın ve gevşeyin.
- Anne sütünü sağmadan önce ılık bir su ya da rezene çayı içmiş olmanız tavsiye edilir.
- Anne sütünü sağmadan önce imkanınız varsa sıcak bir duş alın. İmkanınız yoksa süt kanallarınızı gevşetmek için ılık bir havlu ile memelerinizi ısıtın.
- Sonrasında her iki memenin ucuna yaklaşık 2 dakika boyunca masaj yapın ve meme uçlarını hafifçe sıkın.
- Anne sütünün sağılma işlemi öncesinde imkanınız varsa sırtınıza nazik hareketler ile masaj yapılmasını da sağlayabilirsiniz. Kürek kemiklerinizden aşağıya doğru yapılan masaj sütün daha kolay ve daha fazla gelmesini sağlayacaktır.
- Anne sütünü hiçbir hazırlık yapılmadan sağılmaya başlanması yeterli süt sağmayı sağlamayacağı için anne adayında moral bozukluğuna sebep olabilir. Bu nedenle süt hormonlarının uyarılması için gerekli adımların yapılması önemsenmelidir.
Anne Sütü Nasıl Saklanır?
Anne sütü ile ilgili merak edilen bir diğer konu da sağılan anne sütünün nasıl ve ne şartlarda saklanabileceği konusudur. Yapılan laboratuar çalışmalarına göre anne sütün buzdolabında +4 derecede ya da derin dondurucuda – 20 derecede saklanabileceğini göstermiştir. Değişik saklama koşullarında bile anne sütünün besin değerinden, besleyiciliğinden ciddi anlamda bir şey kaybetmediği gözlemlenmiştir.
Anne sütü buzdolabına koyulmayacaksa 15 derece ortam ısısında 24 saat, 25 derece ortam ısısında ise 4 – 5 saat rahatlıkla saklanabilir. Anne sütü buzdolabında + 4 derece ortam ısısında ise yaklaşık 72 saat durabilir. Derin dondurucuda – 20 derece ortam ısısında ise 30 – 31 gün bozulmadan durabildiği görülmüştür. Anne sütünün 1 aydan fazla saklanması için ise – 70 derece ortam ısısına ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir.
Anne Sütü ve İlaç Kullanımı
Emziren annelere zorda kalmadıkça ve tabi ki doktoru önermedikçe ilaç kullanması kesinlikle tavsiye edilmez. Çünkü annenin alacağı herhangi bir ilaç annenin yediği & içtiği her şeyde olduğu gibi direkt olarak süt yolu ile bebeğe geçer. Süt yoluyla bebeğe giden ilaç bebeğe zarar verebilir. İlaç etkisi ile sütün tadı da bozulacağı için bebek bir daha anne sütü almak istemeyebilir.
Emziren anneler beslenmelerinde her detaya dikkat ettikleri gibi ilaç kullanımında kesinlikle bilinçsizce davranmamalıdır. En masum görünen ve herhangi bir yan etkisi olmadığı düşünülen ilaçlar bile bağışıklığı henüz gelişmemiş bir bebek için çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği gerçeği hiçbir zaman unutulmamalıdır.