Polikistik Over sendromu kadınlarda yumurtalıklardan kaynaklanan ancak tüm bedende hormonal değişikliklerle seyreden ve dünyada en sık görülen endokrin hastalıklarının başında gelir. Diyabet, obezite, metabolik sendrom gibi önemli halk sağlığı problemleri ile beraber seyretmesi açısından oldukça önemli bir hastalıktır
Polikistik Over Sendromu Nedir?
Polikistik over sendromu, kadınlarda her ay düzenli olarak adet döneminin ortalarında olgun yumurta oluşumu ve bunun döllenmek üzere atılmasının gerçekleşmemesi yani anovulasyon ve adet sikliginda azalma ile karakterize hormonal bir bozukluktur.
Normalde her ay kadında 1 yumurta olgunlaşır sonra yumurta kesecigi catlayarak yumurta tupe dogru atilir döllenmesi beklenir, yumurta döllenmezse hormon seviyesi düşer ve 15 gun icinde adet kanamasi gerçekleşir.
Polikistik Overler Nasıl Meydana Gelir?
Polikistik Over sendromunun asıl sebebi bu hastalığa genetik yatkınlıktır
Genetik yatkınlığı olan kişiler eğer hastalığa zemin hazırlayacak yaşam tarzına sahiplerse polikistik over sendromu görülmesi sürpriz olmayacaktır.
İnsülin direnci olan ve kilo kontrolü olmayan kadınlarda yumurtalıklarında çok fazla sayıda folikül üretimi gerçekleşiyorsa bu kadınlarda polikistik over sendromu görülmektedir.
Hayvansal gıdalardan zengin beslenme tarzı ve aşırı karbonhidrat tüketimi obezitenin yanı sıra insülin direncinde de artışa sebep olabilmektedir.
Kanserle Pcos İlişkisi
Polikistik over sendromu artmış androjenik hormon miktarı ve aktivitesine bağlı olarak erkek tipi tüylenme, obezite, saçlarda erkek tipi dökülme ve orta hatlarda ve vücudun kıvrım yerlerinde cilt koyulaşması görülen bir hastalıktır.
Artmış androjenik hormon aktivitesi ve obezite nedeniyle vücutta estrone denilen ve daha çok yağ dokusunda oluşan östrojen miktarı yükselmiştir. Vücutta bu artan östrojen miktarına duyarlı olan organlarda özellikle de rahim içi dokusunda ileri yaşlarda kansere yatkınlık yani rahim kanseri riski artışı görülmektedir.
Meme ve yumurtalık kanseri artışı konusunda polikistik over sendromu ilişkisi net değildir ve bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.
Özellikle kilo artışı ile birlikte polikistik over sendromunun birlikteliğinin diğer bazı kanser türleri ile de ilişkili olabileceği düşünülmektedir ve hastalara mutlaka kilo vermeleri tavsiye edilmektedir.
Polikistik Over Sendromu (Pcos) Tanısı Nasıl Konur?
Polikistik over sendromu tanısı koyulabilmesi için bir takım tıbbi bulguların bir arada olması gerekmektedir.
Genellikle polikistik over sendromundan şüphelenilen hastalarda;
- Yumurtlama olmaması ya da az olması
- Erkek tip hormonlarda ve etkilerinde artış
- Ultrasonda polikistik yumurtalık görüntüsü olması gerekmektedir.
Ayrıca polikistik over sendromu olan hastalarda
- Yüzde çene bölgesinde tüylenme
- Erkek tipi saç dökülmesi
- Sivilcelenme
- Yüzde yağlanma
- Ses kalınlaşması
- Vücutta özellikle kıvrım yerlerinde genital bölgede koltuk altlarında cilt renginde koyulaşma
- Artmış AMH
- Şeker hastalığı ve insülin direnci görülebilmektedir.
Pkos Hastalığının Sebepleri?
- Hastalığın en önemli sebebi vücutta erkek tipi hormonların artmasıdır
- Yılda görülen adet sayısı genellikle 8 in altındadır adetler en az 1-2 ay gecikmeli olur
- Vücutta kadınlarda kıllanma olmayan erkek tipi bölgelerde kıllanma olur
- Ultrasonda polikistik yumurtalık görünüm olur
- Genellikle genetik yatkınlık hastalığa sebep olmaktadır
- Annesinde ya da kardeşlerinde pcos olanlarda görülme olasılığı artar
- Obezite hastalığın daha ağır seyretmesine neden olur
Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Polikistik over sendromunda en sık bulgu adet gecikmesidir. adetler en az 1-2 ay gecikir.
Adet gecikme oldukça yumurtlama bozulur ve hormon düzeyleri bozulur. Her ay düzenli kanama oluşmaz.
Polikistik yumurtalıklar nedeniyle anovulasyon yani yumurtlama olmaması gebelik oluşmasını engeller yumurtlama olmadığı aylarda gebelik oluşamaz.
Vücutta anabolik hormon dengesi bozulduğu için kilo alımı ve abdominal obezite gerçekleşir ve kilo verme çok zor bir hale gelir.
Uzun süre adet görülmediği zamanlarda ara ara yoğun bir şekilde kanama meydana gelir.
Vücutta saçlarda yüzde yağlanma ve sivilcelenme olabilir.
Çenede karında sırtta göğüs arasında tüylenme ve kıllanma olur.
Hastaların bazılarında aşırı yeme isteği, insülin direnci görülebilir.
Polikistik Over Sendromunun Sonuç Olarak Yol Açtığı Rahatsızlıklar
- Obezite
- İnsülin direnci
- Şeker hastalığı
- Kısırlık
- Karaciğer yağlanması
- Metabolik sendrom
- Uyku apnesi sendromu
- Kolesterol ve trigliserid yüksekliği
- Kalp hastalığı ve kalp krizi riskinde artış
- Rahim kanseri riskinde artış
- Damar tıkanıklığı
İlaçla Veya İğne İle Tedavi Mümkün Mü?
Yumurtlama sağlayan ilaçlar verildiğinde polikistik over sendromundaki anovulasyon yani yumurtlama bozukluğu tedavi edilebilir.
Bunun için beyinden yumurtlama sağlayıcı hormonu artıran klomifen adlı ilaçlar ya da yumurta uyarıcı hormon iğneleri kullanılabilir.
Yumurtlamaya bağlı kısırlık tedavisinde tedavi mümkündür.
Hangi Tanı Ve Testler Yapılır? Nasıl Değerlendirilir?
Polikistik tanısı koymak için öncelikle yapılması gerekenler;
- Vücuttaki tüylenme durumu kaydedilir
- Kilo ve vücut kitle indeksi bakılır
- Adet düzeni sorulmalıdır. Pcosta adet düzeni bozulur
- Kan tahlilleri yapılır
- FSH, LH, TSH, PROLAKTİN
- Testosteron
- Androjenler DHEAS
- 17-OH Progesteron
- Kan şekeri
- İnsülin direnci
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Adet düzensizliği olanlar
- Aşırı kilo alımı
- Adet dönemi erken yaşta başlayan kızlar
- İnsülin direnci olanlar
- Ailede PCOS öyküsü olması
- Epilepsi ilacı kullananlar
Korunmak Mümkün Mü?
Polikistik over sendromu genetik yapısı ile doğmak hastalıktan korunmanın tam anlamıyla mümkün olmayacağı anlamına gelse de bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve tedavi ile hastalığın semptomları ve vücuda olan zararları azaltılabilir.
- Kilo kontrolü ve kilo verdirici diyet
- Akdeniz tipi beslenme
- Hayvansal gıda ve işlenmiş karbonhidratlardan uzak durmak
- Meyve ve sebze ağırlıklı beslenmek
- Haftanın 5 günü 30-45 dakika orta tempo egzersiz yapmak
Polikistik Over Sendromu (Pcos) Nasıl Tedavi Edilir?
Polikistik over sendromunda tedavi vücuttaki hormon düzeyini normale yakın bir duruma çevirmeye yöneliktir.
Hormon düzeyini normal sınırlarına çekmek için temel koşullar dan bir tanesi yumurtlamanın düzeltilmesidir.
Yumurtlama fonksiyonunun düzeltilmesi için eğer varsa
- Kilo sorununu ortadan kaldırmak
- Egzersiz ve akdeniz tarzı diyete başlamak faydalı olmaktadır
Adetlerin düzeltilmesi için eğer yumurtlama olmuyorsa ilk başlarda kısa süreli
- Dönemsel (cyclic) progesteron tedavisi (ayda 7-10 gün)
- Oral kontraseptifler
Obeziteye İnsülin direnci de eşlik ediyorsa
- Metformin tedavisi hem insülin direnci hem de obezite açısından faydalı olabilir.
Tüylenme problemi varsa erkek tipi hormonlarla savaşan antiandrojenik tedavi
- Spironolakton
- Siproteron asetat
Çocuk isteği gebelik arzusu varsa
- Yumurta olgunlaştırıcı tedaviler (Klomifen, Gonadotropinler)
Polikistik Over Sendromu Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Neler?
Polikistik over sendromunun tedavisi yaşam boyu hayat kalitesini ve hastalığın seyrini bozan durumlardan uzak kalmayla mümkün olabilir.
PCOS hastalığında tedavi sonrasında tekrar kilo almaktan kaçınılmalıdır.
Egzersiz ve akdeniz tarzı diyet sürdürülmelidir.
İnsülin direnci oluşturan inorganik ve hazır beslenme tarzından uzak durulmalıdır
Ameliyatlı Ve Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri
Eskiden polikistik over sendromu tedavisinde yumurtlamayı düzenlemek ve ovaryan mikro çevreyi değiştirmek için bazı ameliyat yöntemleri tanımlanmıştır.
- Ovaryan wedge rezeksiyon operasyonu
- Laparoskopik ovaryen drilling operasyonu
Genellikle bu operasyonlar diğer hiç bir tedavi ile kontrol altına alınamayan hastalarda uygulanmaktadır.
Günümüzde neredeyse hiç kullanılmayan işlemlerdir.
En İyi Tedavi Yöntemi Hangisi?
Polikistik over sendromunda en iyi tedavi hastanın kliniğine göre oluşturalacak hastaya özgü tedavidir. Tedavinin merkezinde ovulasyon yani yumurtlamanın düzeltilmesi, uzun dönem artmış androjenik ve östrojenik maruziyetin azaltılmasıdır.
Ayrıca obezite ve insülin direnciyle savaş da hastalık tedavisinde temeldir.
Tedavi Ne Kadar Sürer?
Polikistik over sendromunda tedaviye hastalığa bağlı semptomların gecmesine ve hastaligi kötüleştiren obezite sorunun hafiflemesine kadar devam edilir.
Adet duzenleyici ilac tedavileri genellikle en az 6 ay sürmelidir.
Kıllanma artışı ile ilgili tedavinin süresi 6 aydan daha az olmamalıdır. vücutta halihazirda cikan killar 6 ay tedavi edilmeden gerilemezler.
Polikistik over sendromunda kisirlik tedavisi yumurtlamanin saglandigi 6 siklus boyunca ilaçla surdurulurken bazi dirençli olgularda ilacin değiştirilmesi veya gonadotropin iğneleri ile tedavisi gerekmektedir
Polikistik Over Sendromu Yaşayan Kişiler Hamile Kalabilir Mi?
Gunumuzde polikistik over sendromuna bağlı kalici kisirlik olma olasiligi nerdeyse sifira yakindir. polikistik over sendromu olan kadınlar hamile kalabilir. polikistik over sendromunda öncelikle yumurtlama olmadığı hallerde yumurtlama saglanmalidir.
Yumurtlamanin saglanmasi icin elimizde çok eskiden beri kullanılan guvenilir tedaviler bulunmaktadir.
İnsulin direnci ve obezitenin eşlik ettiği polikistik over sendromunda tedaviye genellikle metformin gibi insulin direncini azaltan ve yumurtlamaya katki saglayan ilaclar eklenmektedir.
5-6 siklus yumurtlama takibi ile gebelik elde edilemeyen durumlarda ek arastirma yapilmasi gerekebilir. Mutlaka erkeklere spermiogram kadinlara hsg yani ilaçlı rahim filmi önerilmelidir.
Yumurtlamanin sağlanamadığı durumlarda letrozol ya da iğne şeklinde kullanılan yumurtlama ilaçlarına gecilebilmektedir.
Tedavi edilmezse ne gibi sorunlara neden olur?
Polikistik over sendromu tedavi edilmezse
- Kisirlik
- Diyabet
- Kolesterol yuksekligi
- Adet düzensizliği
- Rahim kanseri
- Killanma
- obezite
- kalp hastaliklari gibi sorunlara sebep olabilir
Pcos Sendromunda Beslenme Ve Diyet Nasıl Olmalı?
Polikistik over sendromunda bitkisel kaynakli beslenmeler her zaman daha iyi bir hastalik kontrolu saglamaktadir. Mevsimine göre taze yeşil sebze ve meyveler tüketilmelidir.
Kaliteli protein içeriği bakımından baklagiller tercih edilmeli ve mutlaka kalp ve damar sagligi icin trans yağ içermeyen yağlar kullanilmalidir. Yemeklerde ve salatalarda soguk mezelerde zeytinyagi kullanmaya dikkat edilmelidir. Hucre ici enerji kullanımında problem oldugu icin antioksidan strese karşı sizi koruyacak kirmizi mor ve sari renkli meyveler polikistik over sendromunda yumurtlama nin desteklenmesi acisindan yararli olacaktir.
Bitkisel Veya Evdeki Kullandığım Kürlerle Geçer Mi?
Polikistik over sendromunda cesitli kaynaklara göre hayıt tohumu, soğan kürü, incir kürü gibi tedavilerin yararlı olabileceği söylenmektedir. Biz yaklasim olarak boyle tedaviler eğer hastaya zarar vermeyecekse devam edilmesinde problem gormuyoruz, ancak kendimiz bu tür tedavileri düzenleyip önermiyoruz.
Polikistik Over Sendromuna Hangi Bölüm Bakar?
Polikistik over sendromunda tedavi tani ve diğer konularda kadin hastaliklari ve doğum uzmani ve gerekli hallerde dahiliye endokrin bolumu tedaviyi beraber düzenlemektedir.
Polikistik Over Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Polikistik over sendromu tedavi edilmediği durumlarda obezite, kalp hastalığı, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği ve rahim kanseri gibi hayatı tehdit eden sorunlara yol açabilir.
Aynı zamanda çocuk sahibi olma süresi uzar ve kısırlık oluşabilir.
Polikistik Over Sendromuna Hangi Bitki İyi Gelir?
Tüm dünyada farklı kültürlerde ve farklı tıbbi ekollerde bitkisel bazı kürlerin kullanıldığı bir gerçektir. Polikistik over sendromu ve yol açtığı bozukluklar için de bitkisel bazı tedaviler kullanılmaktadır. Bunların içinde Meyan kökü, çin şakayık bitkisi, tarçın, çoban çökerten, siyah yılan kökü bitkisi,yeni zelanda ıspanağı gibi, hayıt tohumu, soğan kürü gibi bitkisel tedaviler önerilmektedir. Zarar vermemesi koşuluyla ve asıl tedaviyi aksatmayacaksa bu tedavilerin kullanımında sakınca yoktur.
Polikistik Over Adet Gecikmesi Ne Kadar Sürer?
Polikistik over sendromunda adet gecikmesi yumurtlama olana kadar sürebilir. Çünkü adet kanamasını oluşturan şey adet döneminin başlarında yumurtanın oluşması adet orta döneminde atılması ve sonrada hormonal seviyenin düşmesidir.
Polikistik over sendromunda yumurtlama 2-3 ayda bir olduğu için kanama da gecikmektedir. Bazen 6 aya kadar kanama olmadığı durumlar bile görülmektedir.
Sigara Sorun Olur Mu?
Sigara polikistik over sendromunda hem yumurtlamayı bozar hem de polikistik over sendromu ile beraber görülen kalp hastalıkları ve kolesterol gibi sorunların artmasına neden olur. Ayrıca sigara kullanımı yumurtalık kalitesini bozarak gebelik olasılığını olumsuz etkiler
Belirtileri Başka Hastalıklarla Karıştırılabilir Mi?
Polikistik over sendromu obezite ve adet düzensizliği ile karışabilmektedir.
Ayrıca tiroid bezinin çalışmasındaki bozukluklarda da adet görememe ve tüylenme problemleri görülebilmektedir.
Böbrek üstü bezlerinin çalışmasını bozan bazı tümöral ve benzeri hastalıklar da polikistik over sendromuna benzeyen bir tablo oluşturabilmektedir.
Polikistik over sendromu ile karışabilen hastalıklar şunlardır:
- Konjenital adrenal hiperplazi
- Androjen salgılayan yumurtalık tümörü
- Prolaktin yüksekliği
- Tiroid bozuklukları
İnsülin Direnci Ile Ilişkisi ?
Polikistik over sendromunda hem insülin direnci hem de diyabet hastalığı görülme riski artmıştır. Özellikle ailesinde diyabet öyküsü olan pcos hastalarında glukoz tolerans testi, HbA1C testi ve kan şekeri takibi yapılmalıdır.
Özellikle Pcos hastalarının gebeliklerinde artmış gebelik şekeri riski, düşük ihtimali ve gebeliğe bağlı tansiyon yüksekliği riski görülebilmektedir.
Hastalığın Obezite Ile Ilişkisi ?
Polikistik over sendromu insülin artışı ve androjenik hormonların artışı nedeniyle obezite ihtimalini artırmaktadır.
Obezitenin kendisi polikistik over sendromunda yumurtlamanın daha da bozulmasına ve androjen üreten çevresel hormonların artışına neden olmaktadır.
İnsülin direnci de hastalık sebebiyle arttığı için ortaya kısır bir döngü çıkmaktadır. Bu yüzden bu döngüyü kırabilmek için enerji alımı azaltılmalı ve egzersiz yapılmalıdır.
Bu Hastalıkta Adet Gecikmesi Yaşanır Mı?
Polikistik over sendromunda en sık görülen bulgu adet gecikmesidir. Hastalarda bazan 2 bazan 6 ay gecikmeli adetler olabilmektedir. Adet gecikmesi yapan asıl sebep yumurtlama olmayışıdır. Obezite varsa ve kilo verilebilirse adetler kısmen düzelebilmektedir.
Saç Dökülmesi Ve Cilt Sorunları
Saçlarda, özellikle androjen denilen erkeklik hormonunu artışına bağlı olarak erkek tipi bölgelerde (yani özellikle önlerde ve tepelerde) saç kaybı ve azalma olabilmektedir.
Testosteron artışına bağlı olarak ciltte ve saçlarda yağlanma görülmektedir.
Ayrıca çenede ve göğüs arasında karında ve sırtta tüylenme görülebilir.
Ciltte sivilcelenme artışı, genital bölgelerde koltuk altı ve boyunda koyulaşma ve renk değişikliği olabilmektedir.
Karın Şişliği Yapar Mı?
Polikistik over sendromu aynı zamanda spastik kolon sendromu denen barsak çalışma tembelliği ile de sık birlikte olmaktadır. Ayrıca adet olmamaya bağlı hormonal dengesizlik de şişkinlik hissine katkıda bulunmaktadır.
Ne Zaman Ameliyat Gerekir?
Eskiden polikistik over sendromu tedavisinde yumurtlamayı düzenlemek ve ovaryan mikro çevreyi değiştirmek için bazı ameliyat yöntemleri tanımlanmıştır.
- Ovaryan wedge rezeksiyon operasyonu
- Laparoskopik ovaryen drilling operasyonu
Genellikle bu operasyonlar diğer hiç bir tedavi ile kontrol altına alınamayan hastalarda uygulanmaktadır.
Günümüzde neredeyse hiç kullanılmayan işlemlerdir.
Hangi Doktora , Hangi Bölüme Gitmeli?
Polikistik over sendromunda tedavi tani ve diğer konularda kadin hastaliklari ve doğum uzmani ve gerekli hallerde dahiliye endokrin bolumu tedaviyi beraber düzenlemektedir.
İyileştiğimi Nasıl Anlarım ?
Adetleriniz kendiliğinden düzenli oluyorsa, kilonuz normal seviyede ise, kan kolesterol ve şeker seviyeleri normal sınırlarda ise hastalığın en önemli risklerini azaltmış olursunuz ve iyileşme gerçekleşir. Ancak polikistik over sendromunda tedavi bir yaşam şekli değişikliğidir ve ömür boyu sürdürülmelidir.
Kesin Tedavi Mümkün Mü?
Polikistik over sendromu genetik bir hastalıktır ve tedavi ile yaşam şekli değişikliği sayesinde tedavi olması mümkündür. Hastalığın tekrar etmemesi ve yaşam kalitesini bozan etkilerinin geri dönmemesi için tedavi yaşam boyu sürdürülmelidir.
Doğum Kontrol Hapı Kullanımı
Doğum kontrol haplarının kullanımı adetlerinin düzene sokulamadığı bazı dönemlerde uygun olmaktadır.
Ayrıca sivilcelenme, ciltte yağlanma ve tüylenme problemleri için de doğum kontrol haplarının kullanılması pozitif etki yapmaktadır.
Pcos Kısırlık Yapar Mı?
Polikistik over sendromu kesin bir kısırlık olmasa da subfertilite denilen zor hamile kalma durumu oluşturmaktır. Hastalıkta yumurtlama olmadığı aylarda gebe kalmaya olanak yoktur. Gebelikte de düşük ve kanama görülebilme ihtimali fazladır.
Amh Yüksekliği Ve Polikistik Over Sendromu İlişkisi
Amh seviyesi yumurtalıklardaki folikül sayısı ile doğru orantılıdır.
Polikistik over sendromunda yumurtalıklarda 20 den daha fazla folikül görüldüğü için AMH seviyeleri normale göre çok artmıştır. Normalde 1-3 ng/ml arasında değişen AMH seviyeleri polikistik over sendromunda 6-7 ng/ml civarlarına çıkmaktadır.
Tüylenme ( Kıllanma , Hirsutizm ) Oluyor Mu?
Serbest testosteron seviyelerinde artış ve testosteron yanıtındaki artma nedeniyle erkeklere has bölgelerde tüylenme olması polikistik over sendromunun bazı tiplerinde görülebilirken bazı tiplerinde tüylenme görülmeyebilir.
Polikistik Over Sendromunda Kısırlık Tedavisi
Polikistik over sendromunda yumurtlamayı düzenlemek ve bu tedaviye 6 ay basit oral ilaçlarla devam etmek gerekir. İnsülin direnci eşlik ediyorsa tedaviye metformin eklemek gerekli durumlarda yumurtlamayı kolaylaştırıcı hcg uygulaması yapılmaktadır.
Basit tedavilerle gebelik elde edilemediğinde ek araştırmalar yapılarak aşılama ve tüp bebek gibi uygulamalarla gebeliğe ulaşmak için gereken süre kısaltılabilir.
Soğan Kürü Hastalıktan Kurtulmak İçin İşe Yarar Mı?
Soğan ve bazı yeşil sebzelerde bulunan Quercetin maddesi güçlü bir antioksidan işlevi gösterir. Yapılan çalışmalarda özellikle kırmızı soğandaki quercetinin flavonoidin kilo kontrolü, yumurtalıklardaki foliküllerin düzenlenmesi, kolesterol düzeyinde iyileşme ve testosteron seviyelerinde düzelme yaptığı tespit edilmiştir.