Kısırlık tanım olarak düzenli cinsel ilişkiye rağmen 1 yıl içinde gebelik elde edilememesi olarak tanımlanır. Üreme ve gebelik oluşması doğal bir süreç olup aslında içinde kompleks bir takım tıbbi gereklilikleri barındırmaktadır. Kadınlarda kısırlık yapan nedenlerin araştırılmasının yanında erkeklerde üreme kapasitesini temel olarak değerlendirmek için başlangıçta yapılacak test standart olarak spermiogram olmaktadır.
Spermiogram sonucu sperm parametreleri incelenen erkeklerde spermin sayısı, hareketliliği ve yapısı değerlendirilir. Verilen meni örneğinde hiç sperm görülememesi durumu azospermi olarak adlandırılmaktadır.
Azospermi çok farklı sebepleri olan ve tedavi edilmesi gereken önemli bir kısırlık nedenidir. Erkek infertilitesi yani erkeklere bağlı kısırlık nedenlerinden azospermi konusunu aşağıdaki makalemizde inceleyeceğiz.
Boşalma sonrası verilen örnekte canlı ya da cansız hiç sperm hücresi bulunmamasına azospermi denir. Spermin bulunmaması yapım bozukluğu ya da kanallarda tıkanıklığa işaret edebilir.
Beyinden gelen sperm üretme uyarısı eksikliği, testiste üretim bozukluğu ya da üretim sonrası tıkanıklığa bağlı aktarım bozukluğu olabilir.
İyi kalitede sperm laboratuvarlarında en az 2 kez yapılan spermiogram sonucunda menide canlı ya da cansız hiç sperm bulunmaması durumunda teşhis konulmaktadır.
Azospermi hastalarında sperm üretiminin değerlendirilmesi için en az 3 aylık aralarla test tekrarlanmalıdır.
Neyseki azosperminin, yani menide kalıcı olarak hiç sperm bulunmama durumu, toplumdaki erkekler arasındaki yaygınlığı %1.5 düzeyindedir.
Erkek kısırlığı, azospermi yanında, azalmış sperm üretimi, hareket, yapı bozukluğu ya da cinsel işlev bozukluğu gibi problemlerle birlikte tüm kısırlık nedenlerinin yaklaşık yarısında görülmektedir.
Azospermi hastalığının bir bölümü genetik bir hastalık nedeniyle olabilir. Azospermi erkeklerde görülen bazı genetik hastalıkları işaret edebilir. Bu yüzden azospermi görülen durumlarda aşağıdaki hastalıklar taranmalıdır.
Azospermiye sebep olabilen hastalıkları beyin, testis, endokrin fonksiyonların bozukluğundan olabileceği gibi, genetik-kromozomal nedenlerle ya da sonradan yaşanılan çevresel nedenlerle olabilir.
Azospermiye sebep olan hastalıklar:
Fsh hormonu erkeklerde beyinden salgılanarak sperm üretimini testislerde başlatmakla görevlidir.
Tıkanıklık sonucu ve tıkanıklık olmadan Üretim yetersizliğine bağlı Azospermi durumlarını ayırt etmek için FSH düzeyi yol gösterici olmaktadır.
Azospermi hem doğuştan hem de sonradan olabilen bir hastalıktır.
Spermiogram sperm analizi demektir. Spermiogram testinde erkeklerin üreme hücreleri olan sperm hücrelerinin sayı, yapı, hareket özellikleri değerlendirilir.
Spermiogram testi yapılırken;
Kısırlık, korunmasız cinsel ilişkiye rağmen bir yıl boyunca gebe kalınamaması olarak tanımlanmaktadır. Bu durum, üreme yaş grubundaki çiftlerin % 10-15’ini etkilemektedir.
Kadın kısırlığında görülebilen bozukluklar yumurtalık, rahim, tüpler veya diğer nedenlere bağlı olarak değişmektedir.
Azospermi hastalığı olan erkeklerde bazen hiç bir belirti olmayacağı gibi azospermi olduğu sadece yapılan testler sonucu anlaşılabilir. Nadir de olsa görülebilen belirtiler şunlardır:
Azospermi olan hastaların yaklaşık %80 kadarında cinsel yaşam normal seyretmektedir ve spermiogram testi yapana kadar hiç belirti görülmemektedir.
Azosperminin tıkanıklık ve testosteron üretimini bozmayan türlerinde hiçbir bulgu olmamaktadır. Ancak bazı hastalarda;
Azospermi oluşumuna etki yapabilecek risk faktörleri hastalıklara göre değişmektedir:
%65 oranında Non obstrüktif, %35 oranında obstrüktif azospermi görülmektedir.
Obstrüktif olan formlarında sperm bulabilme oranı %100 civarındayken diğer formlarda %60 civarında sperm bulunmaktadır.
Erkeklerde ergenlikle beraber beyinden ve hipofiz bezinden sperm ve testosteron üretimi için hormon uyarısı gelmeye başlar. FSH-LH hormonlarının testisteki sperm ve testosteron üreten hücrelerine emir vermelerinin ardından sperm üretilir ve olgunlaştırılır. Ereksiyon ve ejakülasyonun ardından cinsel ilişki sırasında spermler meni içinde vajinaya atılır.
Ozon 3 oksijen atomundan oluşan renksiz sert kokulu bir gazdır. Ozon gazının serbest oksijen radikallerinden ve uv ışığından koruyucu etkileri vardır. Yüksek dozda insan vücuduna zarar verebilen bir gaz olmasına rağmen tedavi için kullanıldığında hücre yenileme, yara iyileşmesi, oksijen ve kanlanma yetersizliği sonrası hücre ölümünün durdurulması gibi etkileri vardır.
Azospermi hastalarında immun sistemi aktifleştirerek, hücre yenilenmesi ve zararlı serbest radikal bileşiklerini ortadan kaldırarak tedavide etkili olduğunu söyleyen uzmanlar bulunmaktadır.
Ozon tedavisi deriden, damar yoluyla, kas içine ve hastalıkların bulundukları bölgeye göre değişen alanlardan uygulanabilmektedir.
Testislerde travma-enfeksiyon-toksik madde hasarlarına bağlı azospermi durumlarında ozon tedavisinin faydalı olabileceği düşünülmektedir.
Azospermi üreme çağındaki erkekler düşünüldüğünde %1-2 oranında görülmektedir.
Kısırlık sorunu çeken erkeklerde ise azospermi görülme oranı %10-20 arasında değişir.
Erkek kısırlığında tanı için uygulanan testler:
Azospermide tedavi yöntemleri testis ve ilgili dokularda sperm araştırmalarına dayanır.
Azospermide nedene yönelik tedavi yapılan bazı durumlarda en iyi tedavi yöntemi nedenin ortadan kaldırılmasıdır.
Azospermi tedavisi testler ve muayene sonrasında neden ortaya konduktan sonra yapılır.
Başlangıç testlerine göre sınıflandırma yapılır tıkayıcı olup olmamasına göre nedenler belirlenir.
Azospermi tedavisinde ilaç tedavisine yanıt alınamıyorsa cerrahi tedavi uygulanabilir
Cerrahi tedavi lokal veya sedasyon altında yapılabilir.
Cerrahi tedavi öncesinde tıkanıklık durumlarında iğne yöntemiyle de sperm bulmak mümkün olmaktadır.
Azospermide ilaçla tedavi mümkündür. Testislerin normal olup beyin uyarısı eksikliği olduğunda eksik hormonları uyarıcı tedavi verildiğinde azospermi düzelmektedir.
Sistemik hastalıklara bağlı durumlarda ilaç tedavisi düzenlenmelidir.
Prolaktinoma durumlarında prolaktin baskılayıcı tedavi ile düzelme görülmektedir.
PRP tedavisi kanı oluşturan hücrelerin santrifüj işlemi ile ayrıştırıldıktan sonra platelet ve büyüme faktörlerinin elde edilip tedavi amacıyla kullanılmasıdır.
Bazı azospermi türlerinde prp yöntemi kullanıldığını görmekteyiz.
Prp yöntemi azospermi de kullanılabilir mi bu çok merak edilen konulardan birisidir.
Prp yöntemi ve azospermi tedavisiyle ilgili çeşitli çalışmalar yapılmıştır ve yapılmaya devam edilmektedir.
Prp nin hücre yenilenmesini arttırdığı iddia edilmektedir ve sperm üretimini artırabileceği söylenmektedir.
İğne tedavisi spermin kanallara iletilmediği ve tıkanıklık olduğu durumlarda tıkanıklığın önünden iğne ile girilerek spermin özel enjektörle alınması işlemidir. oldukça başarılı sonuçları ve bol sperm elde edilme yüzdesi vardır.
PESA-MESA-TESA gibi türleri vardır.
Bazı inorganik besinler ve ilaçlar azospermiye neden olabilir.
Beslenme ve yemek ile azospermi arasında bir ilişki olduğu konusunda şüpheler bulunmaktadır.
Sigara kullanımı azospermi ile ilişkilidir.
Alkol tüketimi, hazır beslenme, katkı maddeleri azospermiye katkıda bulunabilmektedir.
Azospermi menide canlı ya da cansız hiç sperm bulunmaması halidir.
Spermin meni içinde olmaması spermin meniye ulaştıran yolda bir tıkanıklık olması, geçici ya da kalıcı bir şekilde sperm üretiminin durması, sperm üretecek hücrelerin fonksiyon kaybı ya da hasarı, sperm üretme yeteneğinin doğuştan olmaması ya da beyinden sperm üretme uyarısının kesilmesi kaynaklı olabilir.
Testisler veya ilgili dokularda sperm bulunduğu takdirde tüp bebek yöntemiyle embriyo oluşturma şansı oldukça yüksektir.
Testislerde sperm bulma yüzdesi çeşitli azospermi durumlarına göre %25-100 oranındadır.
Sigara içinde bulunan toksik maddeler, karbonmonoksit ve damar fonksiyonları bozarak azospermi tedavisini güçleştirdiği için Azospermi olan hastalarda mutlaka bırakılması-azaltılması gerekmektedir.
İnfertilite şikayeti olan erkekler toplumda yaklaşık %7-10 oranındadır. İnfertilitesi olan erkeklerde en sık sebep vakaların yaklaşık 3 te 1 inde görülen Varikosel olarak karşımıza çıkmaktadır. Azospermi ile varikosel sık olarak birlikte bulunabilmektedir.
Azospermi tedavisinde akupunktur yönteminin etkili olup olmadığı konusu oldukça merak edilmektedir.
Akupunktur Steril tek kullanımlık iğneler kullanılarak akupunktur noktalarına uygulanan bir tedavidir.
Akupunktur uygulanması ve sonrasında sperm durumunun değerlendirildiği çalışmalardan bazılarında sperm sayısının artığını gösteren bulgular elde edilmiştir. Çalışmalardan bazılarında azalmış, yapısı ve hareketi iyi olmayan hastalar değerlendirilmiş sperm sayı yapı ve hareketlerinde akupunktur sonrası bazı iyileşmeler olduğu kaydedilmiştir. Ancak rutin kullanımını önerebilmek için verilerin başka hastalarda da gösterilmesine ve çalışmalara ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır
Azospermi nedeniyle tedavi edilen hastalarda çoğu zaman testislerde veya ilgili dokularda iğneyle aspirasyon yapılması ya da TESE, mikro TESE yöntemiyle mikroskopik araştırmalar sonucunda sperm bulunabilmektedir.
Azospermi nedeniyle yapılan biyopsilerde olgun spermin bulunamadığı sertoli cell only, maturasyon durması gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır.
Azospermi hastalarında olgun sperm hücresi bulunmayan durumlarda hastanın kendi spermleriyle çocuk sahibi olma olasılığı oldukça düşüktür.
Bu hastaların bir kısmında alınan biyopsilerde Yuvarlak spermatid denen Round spermatid hücrelerine rastlanmaktadır.
Normalde mikroenjeksiyon yapılan tüp bebek hastalarında olgun veya ince uzun yapılı spermatid ile yumurta döllenmeye çalışılır.
Kuyruk yapısı olmayan yuvarlak yapıdaki round spermatidlerin kendi başına yumurta hücresini dölleme yetenekleri yoktur.
Round spermatidlerin üroloji uzmanı tarafından testislerden alındıktan sonra embriyoloji uzmanı tarafından özel mikroskoplar kullanılarak tespit edilmesi ve ayrıştırılması tekniğin en önemli aşamalarından biridir.
Genellikle Azospermi hastalarında döllenme yapabilecek kuyruklu olgun sperm hücresi yani spermatozoa ve ince uzun son evre spermatidlerin Mikro TESE yapıldığında bulunma olasılığı yaklaşık %25-100 arasında ortalama %65 oranındadır. Ancak bazı hastalarda hiç bir şekilde bu hücreler bulunmamaktadır.
Bu hastaların yaklaşık %30 civarında Mikro TESE sonrası round spermatidler bulunabilmektedir.
Rosi tekniği Round spermatidlerin hiç alışık olunmadığı bir şekilde ve hastada hiç sperm olmadığı durumlarda yumurtaya enjekte edilerek döllenmenin sağlanması işlemidir.
Rosi yönteminde kullanılan hücreler mikroskopta tespit edilmesi deneyim gerektiren yapılardır. Normal sperm hücresine göre oldukça küçük olmakla birlikte bazı diğer doku hücreleri ve dölleme yeteneği olmayan testis hücreleri ile de karışabilmektedir.
Round spermatidler bulunduktan sonra yumurta hücresi aktive edilerek yumurta hücresi içine enjekte edilebilir.
Rosi tekniği kullanılarak yapılan tüp bebek uygulaması ile ilk doğum 1996 ve 199 yıllarında gerçekleştirmiş ve bu yöntem tüm dünyada ses getirmiştir.
Sperm erkek üreme organlarından testislerde gerçekleşir ve bir sperm döngüsü yaklaşık 60-72 gün arasındadır. üreme hücrelerini barındıran testisler sperm üretimine ergenlikten itibaren başlarlar.
Testisler vücutta sokrotum denen torbaların içinde muhafaza edilirler. Karnın ya da bedenin içinde olmamasının nedeni testislerin vücut sıcaklığından daha düşük sıcaklıkta üretim kapasitesinin daha iyi olmasından kaynaklanır. Yüksek sıcaklıklar sperm üretimine zarar vermektedir. Sperm üretiminin uygun bir şekilde yapılabilmesi için:
Azospermi tedavisi fiyatı tedavinin medikal ya da cerrahi oluşuna göre değişmektedir.
Azospermi de özellikle hipofizer hormon yetmezliğe bağlı gelişen üretim bozukluklarında hormonların yerine konması ile tedavi maliyeti düşükken Mikro TESE, ROSİ gibi yöntemler uygulanacaksa maliyet artmaktadır. Tedavi maliyetleri için 05464848640 numaradan whatsapp ile bilgi alabilirsiniz.
Azospermi tedavi edildiğinde çocuk sahibi olma olasılığı çok yüksek bir hastalıktır. Varikosel ya da hormon uyarı eksikliği ya da toksik maddeler bağlı gelişen durumlarda doğal yolla bile çocuk sahibi olmak mümkün olabilmektedir. Hastaların bir kısmında tedaviye rağmen menide sperm görülmüyorsa Mikro TESE ile %100 lere varan oranda başarı mümkün olabilmektedir.
Azospermi tedavisinde yararlı olan ya da yararlı olduğu düşünülen bitkisel tedaviler olabilmektedir ancak bu önerilerin doktor gözetimi dışında uygulanması uygun değildir ve durumunuzun daha da kötüye gitmesine ve geri dönüşsüz hasarlara neden olabilir.
Tüp bebek tedavisi yapılırken tedavi öncesinde yapılan sperm testinde azospermi saptanırsa öncelikle medikal tedavi ve risk değerlendirilmesi yapılır. Azospermi yapabilecek nedenler ortaya konulduktan sonra belirli aralıklarla test tekrarlanır.
Tüp bebek tedavisinden önce Mikro TESE yapılıp sperm dondurulabileceği gibi yumurta toplama sırasında sperm elde etmek için cerrahi yapılması ve taze sperm kullanılması her zaman daha avantajlı sonuçlar vermektedir.
Kısırlık, azospermi hastalığının da içinde bulunduğu bir hastalıklar topluluğudur. Erkek kısırlığına sebep olan durumların en ağır olanlarından biri azospermi dir. Azospermi erkekte menide canlı ya da cansız hiç sperm bulunmama halidir. Ancak menide sperm olmaması erkekte hiç sperm elde edilemeyeceği manasına gelmez. Uygun tedavi ve cerrahi sonrası sperm elde edilebilme olasılığı hastaların durumuna göre değişmektedir ve %100 lere çıkabilmektedir.
İnce bir iğne ile testis cildinden epididim denen spermlerin depolandığı alana girilerek spermlerin iğne ile çekilerek elde edilmesidir. İşlemde sadece iğne acısı olduğu için lokal anesteziyle yapılabilir. PESA yapılan hastalarda azospermi sebebi genellikle tıkanıklık nedeniyle spermin kanallardan geçememesidir.
IMSI yöntemi yumurta içine mikroenjeksiyon ile verilen spermin çok özel mikroskoplarda (yaklaşık 6000 kez büyüten) incelenerek en normal ve dölleme yeteneği yüksek spermin seçilerek uygulanması işlemidir.
Spermlerin içinde veya dışında anormallik oluşturan durumlar bu yöntemle çok daha iyi tanınabilir.
Sperm DNA hasarından şüphelenildiği durumlarda IMSI iyi bir seçenektir.
Testislerin içinde bulunduğu torbaların cildinden iğne ile girilip testislere ulaşıp spermleri enjektörle çekme işlemidir. Bu yöntemin başarılı olabilmesi için tıkanıklık kaynaklı azospermi olması gerekmektedir. Lokal anestezi ile yapılabilmektedir.
Testislerde sperm üretildikten sonra spermin çıkacağı yollarda tıkanıklık olması ve buna bağlı menide sperm bulunmaması halidir. Cerrahide yüksek başarı oranına sahip bir hastalıktır. FSH ve testosteron seviyeleri genellikle normaldir.
Testislerdeki sperm üretimini bozan ikincil nedenler olmasına sekonder azospermi denir. Sperm üretimini bozan dış etkenler ya da vücuttaki diğer hastalıklar nedeniyle olabilmektedir.
Beyinden sperm üretimini uyaran hormon eksikliğinde tiroid hastalıklarında ya da ilaç kullanımına bağlı oluşabilir.
Sperm kanal tıkanıklığı azospermiye eşlik eden normal hormon düzeyi ve ultrasonografide ve fizik muayenede normal testis yapısı ve kanallarda tıkanıklık olduğunun gösterilmesi ile anlaşılmaktadır. Sperm kanal tıkanıklığında lokal anestezi ile yapılan işlemlerle ve iğne ile sperm elde edilebilmektedir.
Testislerin içinde bulunduğu torbaların cildinden iğne ile girilip testislere ulaşıp spermleri enjektörle çekme işlemidir. Bu yöntemin başarılı olabilmesi için tıkanıklık kaynaklı azospermi olması gerekmektedir. Lokal anestezi ile yapılabilmektedir.
Rutin yapılan spermiogram testinde menide canlı cansız hiç sperm hücresi yok lise azospermi olduğu anlamına gelir. Mikro TESE işlemi, skrotum denen torbalarda cerrahi kesi yapılarak testis dokusu içinden mikroskopla incelenerek sperm bulunması işlemidir. Mikroskopla görerek kanallardan ya da testislerden sperm bulma olasılığı olan başarılı bir işlemdir.
Azospermi durumunda MESA, PESA, PTSA, TESE ya da Mikro TESE işlemi ile sperm elde edilebilir. Sperm elde etmek için hangi yöntemin kullanılacağına başlangıç teslerine veya cerrahi sırasında karar verilmektedir.
Kanser hastalığı 45 yaşın altındaki erkeklerde %10 oranında görülür ve bazı kanser türlerinde radyoterapi-kemoterapi nedeniyle üreme hücreleri zarar görebilir. Kanser tedavisi sonrasında üreme şansı yaklaşık yarı yarıya düşmektedir.
Kanser tedavisine karar verildiğinde çocuk arzusu olan erkeklerde sperm veya testis dokusu dondurulabilmektedir. Bu nedenle eğer kanser tedavisi görülmeden önce mutlaka bir tüp bebek uzmanı ile görüşülmeli ve önlemler alınmalıdır.
Azospermi genellikle hiçbir şikayeti olmayan hastalarda çocuk isteği sırasında saptanan bir hastalıktır. Bu yüzden bu hastalıkla en çok karşılaşan uzmanlıklar Tüp bebek uzmanları ve Üroloji uzmanları olmaktadır. Doktor seçerken deneyim ve başarı göz önünde bulundurulmalıdır. 05464848640 numaradan bilgi alabilirsiniz.
Sperm kanal tıkanıklığı azospermiye eşlik eden normal hormon düzeyi ve ultrasonografide ve fizik muayenede normal testis yapısı ve kanallarda tıkanıklık olduğunun gösterilmesi ile anlaşılmaktadır. Sperm kanal tıkanıklığında lokal anestezi ile yapılan işlemlerle ve iğne ile sperm elde edilebilmektedir.
Referanslar :