Hsg yani histerosalpingografi, Röntgen (X) ışınları kullanılarak rahim iç boşluğu (endometrium kavitesi) ve tüplerin değerlendirilmesi amacıyla yapılan ve rahim içine ilaçlı madde verilerek görüntülenmesi işlemidir.
Rahim filmi çekilmesi rahim boşluğu ve tüplerle ilgili çok değerli bilgiler verir.
Rahim filmi çekilmesi genellikle gebelik olmadığını kesinleştirmek için adet bitiminin hemen sonrasındaki günlerde yapılır.
Adetin 6-11. günlerinde yapılması uygun olur.
HSG filmi tüplerin açık ve normal boyutlarda olduğunu ve rahim içinin düzenli yapıda olduğunu göstermesi açısından gebelik oluşmadığı durumlarda kontrol amacıyla yapılır.
Kadınlarda üreme sistemi rahim yumurtalık ve tüplerden oluşmaktadır. Yumurtalıkları rahimi ve vajinayı değerlendirmek için günlük muayene sırasında ultrasonografi değerlendirilmesi genellikle yeterli olmaktadır.
Yumurtalıkların ve rahimi ilgilendiren sorunların olmadığı durumlarda yumurtanın sperme doğru taşınması açık ve çalışan tüpler vasıtasıyla olur.
Rahim iç boşluğunun ve tüplerin değerlendirilmesi gereken her durumda HSG çekilebilir.
HSG çekilmesi gereken durumlardan bazıları şunlardır:
Gebelik oluşmuyorsa kısırlıktan şüpheleniliyorsa
Rahim içinde Polip varlığında
Rahim içine bası yapan Miyom durumunda
Doğuştan rahim şekil bozukluğu şüphesi
Rahim perdesi
T şeklinde Rahim
Çift Rahim
Kalp şeklinde rahim
Tüplerde tıkanıklık
Hidrosalpenks
Tüplerde sıvı birikmesi
Rahim içi yapışıklık
Sineşi
Ameliyat sonrası kontrol amacıyla
Küretaj sonrası kontrol amacıyla
Sezaryen yara yerinde sıvı birikimi (NİŞ)
Rahim Filmi 1 yıl sonra tekrar edilmelidir. Çocuk sahibi olma planı yapılıyorsa ve haftada 2 gün düzenli korunmasız cinsel ilişkide bulunuluyorsa 1 yıl içinde gebelik oluşması beklenir. Eğer gebelik yeterli süre içinde oluşmadıysa başlangıç değerlendirilmeleri yapıldıktan sonra HSG çekilmesi önerilmektedir.
HSG, kısırlık araştırmalarında 1 yıldan sonra çekilmektedir.
Rahim içi müdahale, doğum, düşük, kürtaj ya da enfeksiyon şüphesinde HSG tekrarlanır bunun için süre kısıtlaması yoktur.
Tüp bebek başarısızlığı olan durumlarda da HSG tekrarlanabilir.
Rahim filmi Adet bitiminden sonraki günlerde çekilir. Adetin ilk gününden 6-11 gün sonra çekilmelidir.
Rahim filmi çekilmesi gereken durumlarda gebelik olmadığından kesin emin olunursa adet beklenmesine gerek yoktur. BHCG testi negatif ise de Rahim filmi adeti beklemeden çekilebilir.
Rahim film öncesinde mutlaka kadın hastalıkları uzmanına muayene olmanız gerekir. Öncesinde ultrason ve vajinal muayene yapılması önerilir.
Vajinal enfeksiyon
Yumurtalık ve rahim enfeksiyonu
Vajina, rahim ağzı, rahim kanseri ya da yumurtalık kanseri varlığında
Sebebi belirsiz vajinal kanamada
Gebelik şüphesi
Bekaret
İyotlu kontrast madde alerjisi durumunda
Durumlarında HSG çekilmesi önerilmez, yapılmamalıdır.
İlaçlı rahim filmi çekilirken genel ya da lokal anestezi uygulanabilir.
Sırt üstü yatar pozisyonda bacaklar dizden bükülerek yana doğru açılarak vajinal muayene için hazırlanılır.
Spekulum aleti vajinaya yerleştirilerek rahim ağzı görüntülenir, rahim ağzı ilaçlı antiseptiklerle temizlenir.
Rahim ağzından geçecek bir kateter ile rahim içine ve tüplere iyotlu kontrast madde verilir
İlaç rahim içi ve tüplere doğru verilirken Röntgen filmi çekilir.
İşlemden sonra kullanılmak üzere antibiyotik reçete edilir.
İlaçlı rahim filmi çekerken klasik olarak kullanılan yöntemin yanı sıra tüplere kadar yönlendirmeli ilaç verilmesine olanak veren yumuşak kanüller kullanılarak yapılan yöntem de bulunmaktadır.
Klasik Yöntem: Rubin kanülü denilen metal uçlu ve sadece rahim ağzına yerleştirilen metal bir boru vasıtasıyla C kollu röntgen kullanılmadan yapılan HSG filmi. Ağrı daha fazla olur
Yeni Yöntem: Rahim içine balonlu kateter yerleştirilerek C kollu röntgen kullanılması ile rahim sabitleme ve gerdirme işlemi yapılmadan farklı açılardan çekilen yöntem. Bu yöntemde ağrı daha az olur.
Selektif Salpingografi: Yeni HSG yönteminde rahim içine yerleştirilen yumuşak borular tüplere doğru yönlendirilebilir ve tüplerdeki hastalıklar özellikle hidrosalpenks durumları ve yalancı tıkanıklıklar daha net ortaya konabilir.
HSG ilaçlı rahim filminin sonucu cd veya röntgen filmi şeklinde verilmektedir. Çekilen filmde
Rahim içinin yapısı
Tüplerin durumu
Rahim şekli
Çevre dokular ve karın içindeki oluşumlar değerlendirilir.
Tüplerden ilaç geçişi, tüplerin boyutu-kalınlığı, rahim içi ile tüplerin ilişkisi, rahim içinde yer kaplayan bir oluşum olup olmadığı gibi sorunlar yorumlanır.
Adet kanaması varken HSG çekilmesi uygun değildir. Adet kanı ilaçla birlikte karın içine fazla miktarda geçerek enfeksiyon olasılığı artacağı için adetliyken genellikle yapılması önerilmez.
Adet bittikten sonraki günlerde yumurtlama zamanına 2-3 gün kalana kadar yapılması uygundur.
İlaçlı rahim filmi çekildikten sonra gebelik ihtimalinin arttığı bilimsel olarak ispatlanmıştır.
Özellikle lipid bazlı ilaçlar kullanılarak çekilen filmlerinde bu oran daha yüksektir.
İlaçlı sıvı, tüplerdeki mukus denilen sümüksü tıkaçları açarak tüplerden sperm ve yumurta geçiş miktarını artırarak ve rahim içine gebelik tutunması için uyarıcı etki yaparak gebelik ihtimalini artırır.
Gebelik oluşmuyorsa kısırlıktan şüpheleniliyorsa
Rahim içinde Polip varlığında
Rahim içine bası yapan Miyom durumunda
Doğuştan rahim şekil bozukluğu şüphesi
Rahim perdesi
T şeklinde Rahim
Çift Rahim
Kalp şeklinde rahim
Tüplerde tıkanıklık
Hidrosalpenks
Tüplerde sıvı birikmesi
Rahim içi yapışıklık
Sineşi
Ameliyat sonrası kontrol amacıyla
Küretaj sonrası kontrol amacıyla
Sezaryen yara yerinde sıvı birikimi İstmosel (NİŞ)
Rahim filmi aslında karnın alt bölgesine uygulanan bir röntgen görüntülemesi olduğu için o bölgedeki rahim içi ve tüplerle ilgili bilgilerin yanında çevre dokular hakkında da kısmi bilgiler verebilir.
Rahim şekil bozukluğu
Rahim içi yapışıklıklar
Tüplerin durumu
Rahim içindeki oluşumlar (miyom, polip vs…)
Kasık bölgesindeki barsak ve kemik yapılar
Rahim içinde yabancı cisim (spiral, düşük sonrası parçalar)
İlaçlı rahim filmi HSG bakire kadınlarda uygulanamaz. Rahim ağzına ya da rahim içine yerleştirilmesi gereken borular bakire kadınlarda işlem sırasında kızlık zarının yırtılmasına neden olabilir.
Hsg işlemi uygun anestezi işlemi yapıldıktan sonra yaklaşık olarak 5 dk kadar sürmektedir. İşlem sırasında rahim ağzı ilaçlı antiseptiklerle silinir, rahime kateter denilen borular yerleştirilir ve buradan ilaçlı boya maddesi verilir sonra başlangıç orta ve son aşamalarda röntgen filmi ve röntgen videosu alınır.
İlaçlı rahim filmi çekilirken rahim içine yerleştirilen ve röntgen altında yönlendirilebilen kateterler vasıtasıyla tıkalı olan tüpün içine kadar girilerek basınçlı ilaç ile tüplerdeki kısmi tıkanıklıklar giderilebilmektedir. Film esnasında tıkalı olduğu izlenen tüpe boru ilerletilip küçük yapışıklıklar açılabilmektedir.
HSG işlemi sırasında basınçlı şekilde verilen ilaçlı madde ile tüplerdeki mukuslara bağlı olan yapışıklıklar açılır.
Ayrıca Selektif salpingografi yönteminde tüplerdeki çok sıkı olmayan zayıf yapışıklıklar da açılabilmektedir.
Bunun dışında tüplerde yoğun enfeksiyon, tüplerin bağlanması, geçirilmiş dış gebelik, endometriozis ya da tüp cerrahisi işlemlerine bağlı yapışıklıkları açmak mümkün değildir.
HSG işlemi ayaktan günübirlik yapılabilen bir prosedür olduğu için hastane ya da görüntüleme merkezlerinde yapılabilir.
Ancak acil müdahale ekipmanları her tıbbi işlem gibi HSG işleminde de hazır olmalıdır.
HSG işlemini Kadın hastalıkları doğum uzmanı ve radyoloji uzmanları yapabilmektedir.
Rahim filmi fiyatları belirlenirken öncelikle merkezin en son teknolojiyi uygulaması, ağrısız ve kaliteli filmler çekmesi, anestezi işlemi dahil edilmesi gibi başlıklar fiyatı belirler.
HSG filmi çekilmeye mutlaka bir yakınınızla gitmeniz gerekmektedir. İşlem anestezi altında yapıldıysa o gün araç kullanamazsınız. Ayrıca işleme veya anesteziye bağlı yan etkiler (kasik agrisi, halsi̇zli̇k, baş dönmesi̇, bulanti vs) olabileceği için size yardımcı olabilecek bir yakınınızın yanınızda olması son derece önemlidir.
Rahim filmi çekildikten sonra ağrınız olduysa zaman geçtikçe ağrı azalmalıdır, çekilen filme ve ilaca bağlı olarak ilk gün pembe, şeffaf ya da hafif kanamalı akıntı olabilir.
İlk günden sonra ağrınız çok azalmış olmalıdır.
En az 3 gün boyunca antibiyotiğe devam edilmelidir.
48 saat boyunca cinsel ilişki önerilmez.
Rahim filmi sonrasındaki ilk 3 gün denize ve havuza girmemelisiniz,
Banyo yaparken suyun içine oturmadan ayakta duş şeklinde yapmanız önerilir.
Rahim filmi özellikle klasik yöntemle çekiliyorsa rahimi sabitleme ve pozisyonunu düzeltmek için rahim ağzı aletle gerdirilip çekilir, ilaçlı sıvının basıncı ve bu sıvının karın içine geçmesi nedeniyle özellikle film esnasında ve sonraki 1 saat kasık ağrısı olur, anestezi ile çekilmesi durumunda film sırasında herhangi bir ağrı ya da rahatsızlık hissetmezsiniz.
Rahim filmi çekilmesi sırasında iyot alerjisi halinde alerjik reaksiyon gelişebilir, bazı durumlarda rahim ağzında enfeksiyon varsa rahim içine veya tüplere yayılabilir, iyot alerjisi ve enfeksiyon varlığında film çekilmesi tedavi sonrasına ertelenmeli ya da alerjik etki yapmayan ilaçlar kullanılmalıdır. Bunun dışında rahim filmi çekilmesi günübirlik yapılan çok az riskli müdahalelerden biridir.
Rahim filmi özellikle çekim esnasında ve sonraki ilk saatlerde kısmen ağrı yapabilir. Anestezi yapılması ya da öncesinde-sonrasında ağrı kesici kullanılması şikayetleri azaltır.
Çekilen rahim filmi eğer üzerine doğum, düşük, enfeksiyon ya da rahim içi müdahale yapılmadıysa 1-2 yıl geçerliliğini korur.
Tüp bebek öncesinde mutlaka hsg filmi görülmesi önerilir. Tüplerde ve rahimde ultrason ya da muayene ile görülemeyen sadece HSG ile görülebilen bazı hastalıklar embriyo yerleşmesini ve tutunarak devam etmesini bozabilir.
HSG işlemi kısa sürer ve kullanılan radyasyon miktarı çok düşük boyuttadır. Tıbbi olarak HSG sonrası gösterilmiş zararlı bir radyasyon etkisi yoktur.