Hamilelikte 3. ay gebeliğin yaklaşık 8.5 ve 12.5 uncu haftalarını kapsamaktadır. Anne adayı ve bebeğin değişiminin ve gelişiminin en hızlı yaşandığı dönemdir. Ayrıca hamilelikte 3. ay gebeliğin erken dönem belirtilerinin en yoğun olarak yaşandığı bir aydır. Anne adayının bu dönemde bebeğinin sağlıklı gelişimi için özellikle dikkat etmesi gereken hususlar bulunmaktadır.

Hamilelikte 3. Ay Bebek Gelişimi

Hamilelikte 3. ay itibariyle bebek gelişimi tüm hızıyla devam etmektedir. İç ve dış organlar oluşumunu sürdürürken bir yandan da gelişimini ilerletme çalışmaları yapmaktadır. Bebeğin gelişimini 3 – 4 hafta boyunca sürdüreceği dudak ve damak yapısı bu ay itibariyle şekillenmeye başlamaktadır. 2. ayın sonunda oluşmaya başlayan kol ve bacak formları da iyice belirginleşmeye başlamaktadır. Bacak boyu uzamaya, parmaklar arasındaki perdeler ise ayrışmaya başlamaktadır. Bu ay itibariyle bebek gelişiminde görülen bir diğer önemli detay ise bebeğin duyu yetilerinin ilerlemesidir. Tat alma ve koku alma duyusu bu dönemde oldukça hızlı bir şekilde gelişmektedir. Anne adayının yediklerine bağlı olarak amniyo sıvısında oluşan değişiklik bebeğin tat alma yetisini geliştirmektedir.  Hamilelikte 3. ayda bebeğin parmak uçlarında yer alan sinir hücrelerinin oluşumu ile birlikte dokunma duyusu da hızla gelişmektedir. Kendi vücuduna ve etrafına dokunarak algılama becerilerini gelişen bebek, içinde bulunduğu ortamı da böylece tanımaya başlayacaktır.  Bu haftalardan itibaren de diğer duyu yetilerinin gelişimi hızla devam edecektir.

Bu ayda el ve bacak gelişimi ile birlikte bebeğin hareketlerinde belirgin artışlar söz konusudur. Ancak bebeğin anne karnındaki bu hareketleri anne adayı tarafından henüz fark edilmemektedir. Özellikle birinci gebeliğini yaşayan anne adayları bebeğin hareketlerini bağırsaklardaki gaz sancısı ile karıştırabilmektedirler. 3. Ayda yapılacak olan ultrason muayenesinde bebeğin hareketleri rahatlıkla görülebilmektedir.

Hamilelikte 3. ayda bebeğin boyu 15 – 20 mm aralığında iken kilosu ise 1 – 1, 5 gram ağrılığındadır.

Hamilelikte 3. Ayda Anne Adayında Görülen Değişiklikler

Bu ay itibariyle anne adayının mide bulantısı, kusma, halsizlik gibi şikâyetleri zirve yaparak en yüksek seviyeye çıkmıştır. Yoğun olarak mide sorunlarının yaşanması anne adayında iştah kaybı ve kilo azalmasına da sebep olabilmektedir. Bu aylarda mide şikâyetleri sonucunda beslenme düzeninde değişiklikler olan anne adaylarının çoğu bu dönemde daha çok tuzlu ve ekşi gıdalar ile beslenmeye ağırlık vermektedirler. Ancak bu ay sonunda çoğu anne adayının mide sorunlarında ciddi oranda azalma olacağını söylemek mümkündür.

Hamilelikte 3. ayda anne adayının düzenli olarak doktor kontrolünde olması çok önemlidir. Bu dönemde doktor muayenesinde baş popo arası uzunluk ölçümü yapılarak bebeğin gelişimi takip edilecektir. Ayrıca anne adayının kan ve idrar testleri yapılarak tiroit ya da enfeksiyon gibi bulguların olup olmadığı tespit edilecektir. Bu ay içerisinde doktor kontrolünde yapılan ultrason muayenesinde çoğul gebeliğin olup olmadığı da rahatlıkla belirlenebilmektedir.

Anne adayında görülen belirtiler;

• Mide bulantısı, kusma, iştahsızlık
• Uykuya eğilim, yorgunluk ve halsizlik
• Hormon seviyesindeki hızlı atışa bağlı olarak duygusal dalgalanmalar
• Zaman zaman ortaya çıkan aşerme belirtileri
• Sık sık idrara çıkma
• Ani gelişen baş ağrıları
• Göğüslerde şişkinlik ve hassasiyet
• Kasık ağrısı
• Hafif düzeyde vajinal akıntı

Anne adayının hamilelikte görülen bu belirtilerden dolayı normal yaşamına devam edebilmesi için bazı hususlara dikkat etmesi gerekmektedir.

Halsizlik için öneriler: Bulduğunuz her fırsatta dinlenin. Gün içinde kendinizi yorgun hissettiğinizde ayaklarınızı uzatıp istirahat edin. Dengeli ve yeterli beslenmeye özen gösterin. Enerjinizi artırmak için günde 20 – 30 dakika hafif tempolu yürüyüşler yapın.

Mide bulantısı için öneriler: Az ve sık sık beslenin. Midenizin tamamen boş kalması mide şikayetlerinizi artıracaktır. Yataktan kalkmadan önce zencefilli kraker gibi küçük atıştırmalıklar yapın. Zencefilin mide bulantısına iyi geldiği bilinmektedir. Sabah uyanır uyanmaz kalkmayın. 5 – 10 dakika yatakta oturur pozisyonda bekleyin, sonra kalkın. Ani hareketlerden kaçının.  İstenmeyen kokuların evde oluşması mide bulantısını daha da tetikleyecektir. Bu nedenle evinizi çok iyi bir şekilde havalandırın.

Sık idrara çıkma için öneriler: Gece yatmadan 2 saat önceden sıvı alımını kesin. Böylece idrar ihtiyacı için uykunuzu bölmemiş olursunuz. Sıvı alımını ağırlıklı olarak gündüz saatlerine kaydırabilirsiniz.

Baş ağrısı için öneriler: Yüz veya ense bölgesine sıcak ya da soğuk kompres yapmak baş ağrılarını hafifletebilir. Özellikle sinüzite bağlı baş ağrılarında yüz bölgesine sıcak kompres uygulamak, gerilme tipi baş ağrılarında ise boyun ve ense bölgesine soğuk kompres uygulamak önemli derecede ağrıyı azaltacaktır. Ayrıca uzun süre aç kalmayın ve beslenmenize dikkat edin. Baş ağrılarını azaltmak için bir diğer öneri ise masaj yaptırmaktır.

Hamilelikte 3. Ay – Op.Dr. Sertan AKSU

Hamilelikte 3. Ayda Anne Adayının Beslenmesi

Hamilelikte anne adayının dengeli ve düzenli olarak sağlıklı beslenmesi çok önemlidir. Anne adayı bu hassas süreçte beslenmesine dikkat etmezse yüksek tansiyon, baş dönmesi, el ve ayaklarda ödem, bulantı, kusma gibi sorunlar yaşayabilir. Ayrıca bebeğin hayati organlarının gelişmeye devam ettiği bu kritik dönemde anne adayının beslenmesi ciddi etkiler yaratmaktadır.

Anne adayının fetal döneme girdiği 3. ay ile birlikte bebeğinin ihtiyaçlarını en üst düzeyde doğru beslenerek karşılamaktadır. Gebelikte 3. ayda hem anne adayının değişen vücudunun onarımı için hem de plasenta ve bebeğin sağlıklı gelişimi için protein ağırlıklı beslenme ön plana çıkmaktadır. Yoğurt, balık, süt, yer fıstığı, nohut, peynir, tavuk ya da kırmızı et, yumurta gibi besinler protein yönünden oldukça zengin yiyeceklerdir. Günlük olarak protein alım ına dikkat edilmelidir.

Ayrıca bebeğin fetal gelişimi ve beyin gelişimini desteklemek için kolin ve dokosaheksaenoik asit ( DHA ) alımı da çok önemlidir. Hem anne karnındaki fetal gelişim döneminde hem de emzirme döneminde kolin alımına özen gösterilmelidir. Kolin açısından zengin besinlerin, dana eti, sığır eti, tam buğday ekmeği, süt, yer fıstığı ve yumurta olduğu bilinmektedir. DHA yönünden zengin olan besinler ise balık çeşitleri, kümes hayvanları, yumurta, ceviz ve buğday tohumu sayılabilir.

Bunu yanı sıra bebeğin kas ve kemik gelişiminin en üst düzeyde olması için anne adayı beslenmesinde kalsiyum alımına da önem vermelidir. Gebeliğin ilerleyen aylarında anne adayının özellikle bacaklarda kramp şikayetleri ile diş ve diş eti sorunlarını yaşamaması için de kalsiyum alımına ayrıca dikkat edilmelidir. Hamilelikte ihtiyaç duyulan kalsiyum pekmez, süt, yoğurt, peynir ve ayran gibi süt ürünleri, badem, yeşil yapraklı sebzelerden karşılanabilir.

Op.Dr. Sertan AKSU

İstanbul Tüp Bebek